Θολός Βυθός
Παραγωγή: Ελλάδα 2024
Διάρκεια: 90 λεπτά
Είδος: Δράμα
* * * ½
Σκηνοθεσία: Ελένη Αλεξανδράκη
Παίζουν:
Στον Ρόλο του Γιάννη: Φίλιππος Μηλίκας (6), Μάριος Κωνσταντίνος Γαλετζάς (9), Κωνσταντίνος Αθανασάκης (13), Αινείας Τσαµάτης (ενήλικας)
Και με σειρά εµφάνισης:
Αγνή Στρουμπούλη, Ευγενία Αποστόλου, Γιάννης Κριθαράς, Μίνα Χειµώνα, Μανώλης Μαυροµατάκης, Σίµος Κακάλας, Κωστής Σειραδάκης, Εύη Σαουλίδου, Γιώργος Τσιαπόγας, Ακύλλας Καραζήσης, Κατερίνα Αλεξανδράκη, Αγλαΐα Παππά, Προµηθέας Νεραττίνι, Βασιλική Σκορδαλή, Katia Leclerc O’Wallis, Κάτια Γκουλιώνη, Θέµης Πάνου, Γιάννης Κοκκιασµένος, Ευδοξία Ανδρουλιδάκη, Κώστας Φιλίππογλου, Μαρία Καλλιµάνη, Ανδρέας Μαριανός, Ραφίκα Chawishe, Κλεοπάτρα Μάρκου και ο Στέλιος Μάινας.
ΣΥΝΟΨΗ: 1949, ο Γιάννης, γιος αντάρτη, ξεριζώνεται από τη θαλπωρή του σπιτιού του στο χωριό, γιατί η γιαγιά του πείθεται να τον παραδώσει στις Παιδοπόλεις της Βασίλισσας Φρειδερίκης µε την ελπίδα ότι το εγγόνι της θα µάθει γράµµατα. Σε αυτά τα ιδρύµατα, όπου χειραγωγούνται οι ιδέες και οι επιθυµίες, το παιδί περνάει έξι από τα πιο τρυφερά χρόνια της ζωής του. Εφιάλτες και σκοτεινά αισθήµατα για τον πατέρα του στοιχειώνουν την καρδιά του…
Ο πόλεμος δεν απονέμει ποτέ δικαιοσύνη. Ο πόλεμος καταλήγει να απονείμει δίκιο στον ισχυρότερο που θα επικρατήσει πάνω στα ερείπια. Και η Ελλάδα του 1949 μόλις που ξεπρόβαλε μέσα από τα ερείπια ενός σκληρού εμφύλιου σπαραγμού, μεγαλύτερα θύματα του οποίου υπήρξαν τα παιδιά που ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους. Τόσο εκείνα που βρέθηκαν από την άλλη πλευρά των συνόρων στο τότε λεγόμενο σιδηρούν παραπέτασμα όσο και εκείνα που βρέθηκαν στο έλεος των νικητών, στοιβαγμένα στις περιβόητες Παιδοπόλεις της Βασιλικής Πρόνοιας. Αυτά τα κρατικά ιδρύματα, κάτι ανάμεσα σε ορφανοτροφεία και αναμορφωτήρια, ιδρύθηκαν και λειτούργησαν κατόπιν έμπνευσης της τότε Βασίλισσας Φρειδερίκης, μιας τουλάχιστον αμφιλεγόμενης προσωπικότητας (δεν ήταν τυχαίο το προσωνύμιο «Φρίκη») που επηρέασε αρνητικά με τις παρεμβάσεις της τη μεταπολεμική Ιστορία της Ελλάδας, είτε ως Βασίλισσα είτε ως Βασιλομήτωρ του τελευταίου βασιλιά της χώρας.
Η ιστορία αυτών των Παιδοπόλεων δεν είχε απασχολήσει σοβαρά μέχρι τώρα την Ελληνική κινηματογραφική μυθοπλασία, έτσι λοιπόν η νέα ταινία της Ελένης Αλεξανδράκη έρχεται να καλύψει ένα ιστορικό κενό μνήμης. Και το κάνει με σκηνοθετική μαεστρία, σεναριακή ευαισθησία (θαυμάσιο το σενάριο από την ίδια τη σκηνοθέτη και τον συγγραφέα και ντοκιμαντερίστα Παναγιώτη Ευαγγελίδη) και υψηλά καλλιτεχνικά στάνταρ που την κάνουν να ξεπερνά την εντοπιότητα της ίντριγκας, καθώς σταδιακά μετατρέπεται σε μια τρυφερή, πανανθρώπινη ιστορία παιδικής ωρίμανσης.
Και αυτό το πετυχαίνει τόσο μέσα από καίριες λεπτομέρειες της γραφής της όσο και με τη μοναδική καθοδήγηση τόσο του ερασιτεχνικού παιδικού καστ όσο και του εκλεκτού συνόλου ερμηνευτών στους περιφερειακούς ρόλους, φέρνοντας στο νου αντίστοιχες διεθνείς κλασσικές επιτυχίες.
Εξάλλου η υψηλή αισθητική της ταινίας χρωστάει πολλά τόσο στην πραγματικά Οσκαρική διεύθυνση φωτογραφίας του Διονύση Ευθυμιόπουλου όσο και στην υποβλητική αναπαράσταση της εποχής κόντρα στους οικονομικούς περιορισμούς μιας μικρής ανεξάρτητης παραγωγής (ένας άθλος για το καλλιτεχνικό τμήμα της ταινίας).
Θολός λοιπόν ο βυθός του πηγαδιού της ιστορικής μνήμης όπως θολές και οι αναμνήσεις ενός παιδιού που δεν πρόλαβε να ζήσει την παιδική του ηλικία όπως θα έπρεπε. Όπως θολές και οι αναμνήσεις τόσων χιλιάδων παιδιών απανταχού του κόσμου που είναι αθώα θύματα πολεμικών ενεργειών ακόμη και τώρα που μιλάμε. Αυτά τα παιδιά δεν πρέπει ποτέ να τα ξεχάσουμε. Κι αυτή η πολύτιμη ταινία είναι μια μικρή κιβωτός ανθρωπιστικών αξιών!
Να αναφέρουμε τέλος ότι πρόκειται για την αληθινή ιστορία του συγγραφέα Γιάννη Ατζακά που βασίζεται στα βιβλία του «Διπλωμένα Φτερά» και «Θολός Βυθός» των Εκδόσεων Άγρα.
H ταινία θα προβάλλεται με αγγλικούς υπότιτλους ενώ στο εξωτερικό θα κυκλοφορήσει με τον διεθνή τίτλο Giannis in the Cities.
Διανομή: Ανεξάρτητη
Στις αίθουσες από 20.02.2025
Η ταινία πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 65ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ προβλήθηκε με μεγάλη επιτυχία στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου και στο φεστιβάλ WIFT.GR. Συνεχίζει το ταξίδι της διεθνώς με πρώτη στάση στο Φεστιβάλ της Σόφιας τον Μάρτιο.
Σημειώνεται ότι έχουν οργανωθεί συζητήσεις που θα ακολουθήσουν μετά από επιλεγμένες προβολές της ταινίας στην Ταινιοθήκη και το Νewman.
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΝΕWMAN
Την ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 21 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ, μετά την προβολή των 5 μ.μ. θα ακολουθήσει συζήτηση με τους μικρούς πρωταγωνιστές της ταινίας και την ηθοποιό ΑΓΝΗ ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗ που παίζει την γιαγιά του μικρού ήρωα.
ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Την ΚΥΡΙΑΚΗ 23 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ μετά την προβολή των 7.30 μ.μ. θα ακολουθήσει Q&A με την ιστορικό ΤΑΣΟΥΛΑ ΒΕΡΒΕΝΙΩΤΗ και την σκηνοθέτρια.
την ΔΕΥΤΕΡΑ 24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ μετά την προβολή των 7.30 μ.μ. θα παρευρεθούν οι ηθοποιοί ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΑΙΝΑΣ, ΚΑΤΙΑ ΓΚΟΥΛΙΩΝΗ, ΑΙΝΕΙΑΣ ΤΣΑΜΑΤΗΣ και ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗ καθώς και η σκηνοθέτρια. Θα ακολουθήσει Q&Α.
ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ *
Στη διάρκεια του Ελληνικού εµφυλίου πολέµου (1946-1949) οι δύο αντιµαχόµενοι στρατοί συγκέντρωσαν και µετακίνησαν παιδιά από τις εστίες τους.
Οι κυβερνητικές δυνάµεις τα µετέφεραν στις Παιδοπόλεις, οι οποίες είχαν ιδρυθεί από τον «Έρανο της Πρόνοιας Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος υπό την υψηλή προστασία της Α.Μ. της Βασιλίσσης».
Ο ∆ηµοκρατικός Στρατός µετέφερε παιδιά έξω από τα σύνορα της χώρας, σε αντίστοιχα ιδρύµατα των ανατολικών χωρών.
Τα παιδιά που µετακινήθηκαν στην ουσία και «σώθηκαν» και «απήχθησαν».
Σώθηκαν γιατί προφυλάχθηκαν από τους βοµβαρδισµούς, σιτίστηκαν καλύτερα απ’ όσα έµειναν στα χωριά τους, και πολλά από αυτά µορφώθηκαν.
Απήχθησαν όµως µε την έννοια ότι και τα δύο στρατόπεδα ήθελαν να τα εκπαιδεύσουν σύµφωνα µε τα δικά τους πιστεύω, να τα εγκλωβίσουν στον δικό τους κόσµο.
Να προπαγανδίσουν την πολιτική τους. Η προστασία που τους παρείχαν ήταν τέτοια ώστε το «καλό» του προστατευόµενου να ταυτίζεται µε το «καλό» του προστάτη.
Είναι βέβαιο ότι αρκετοί γονείς έδωσαν οικειοθελώς τα παιδιά τους και είναι άλλο τόσο βέβαιο ότι πολλοί γονείς δεν ήθελαν να τα αποχωριστούν και εξαναγκάστηκαν να τα δώσουν.
*Από τα κείµενα της Τασούλας Βερβενιώτη στα βιβλία:
- Αναπαραστάσεις της Ιστορίας µέσα από τα αρχεία του Ερυθρού Σταυρού. Η ∆εκαετία του 1940 (εκδόσεις Μέλισσα)
- Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Ανασυγκρότηση - Εµφύλιος - Παλινόρθωση 1945-1952 (εκδόσεις Βιβλιόραµα)
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
«Η ταινία μου ΘΟΛΟΣ ΒΥΘΟΣ είναι ελεύθερη διασκευή των βιβλίων «Διπλωμένα Φτερά» & «Θολός Βυθός» του Γιάννη Ατζακά. Επικεντρώνεται στην ζωή του Γιάννη, στην σκέψη του, στην ψυχή του και στη διαδρομή του από τη μέρα που ξεριζώνεται από το φυσικό του περιβάλλον και εκτοπίζεται σε έναν κόσμο επιβεβλημένο, μέχρι την στιγμή που καταφέρνει να εξομολογηθεί τα όσα έζησε στον άνθρωπο που τον στοίχειωσε για χρόνια με την απουσία του.
Παρόλο που η ιστορία διαδραματίζεται σε μια παλαιότερη εποχή, δεν επιδιώκεται στην εικόνα της ταινίας ακριβής ιστορική αναπαράσταση. Ο ακαθόριστος χώρος, οι γωνίες λήψης, η ακινησία της μηχανής και οι φακοί που χρησιμοποιήσαμε επιχειρούν να δημιουργήσουν το σύμπαν του μυαλού του ήρωα. Πραγματικότητα, όνειρα, εφιάλτες και φαντασιώσεις αναδύονται μέσα από το άπατο πηγάδι της μνήμης του…
Συναντήθηκα με το βιβλίο ΘΟΛΟΣ ΒΥΘΟΣ τον Ιούνιο του 2009, όταν η φίλη συγγραφέας Κλαίρη Μιτσοτάκη με κάλεσε στην παρουσίαση του. Δεν ήξερα τίποτα τότε για τον συγγραφέα και για το βιβλίο, και ελάχιστα για το θέμα των Παιδοπόλεων.
Από την εξαιρετική παρουσίαση της Μιτσοτάκη, της ιστορικού Riki van Boeschoten και του αείμνηστου φιλόλογου Παναγιώτη Μουλλά πήραμε, όσοι ήμασταν εκεί, μια απολύτως σφαιρική εικόνα του ιστορικού πλαισίου της αφήγησης και του χαρακτήρα που περιγράφεται στο βιβλίο.
Μετά μίλησε ο συγγραφέας Γιάννης Ατζακάς που είναι ο αληθινός πρωταγωνιστής της αυτοβιογραφικής ιστορίας του. Ήταν εντυπωσιακό να ακούς αυτόν τον άνδρα να μιλάει για την ζωή του και το έργο του. Ήταν αυθεντικά αμήχανος και διέκρινες ίχνη μιας ερμητικά κλειστής μνήμης και κάποιων καταπιεσμένων τραυμάτων τα οποία παλεύει να απελευθερώσει και να θεραπεύσει, μέσα από το γράψιμο.
Παρόλο που μεγάλωσα σε εντελώς διαφορετικό κοινωνικό περιβάλλον και σε κατοπινότερη εποχή, ένιωσα μια παράξενη συνάφεια με τον Γιάννη Ατζακά. Ίσως γιατί στην επταετία της χούντας έτυχε να πηγαίνω στο σχολείο και ο σκοταδισμός και τα ιστορικά ψεύδη που μας δίδασκαν τότε ήταν περίπου ταυτόσημα με την προπαγάνδα που γινόταν μέσα στις μετεμφυλιακές Παιδοπόλεις.
Η ιδέα του να κάνω μια ταινία από τα βιβλία του Γιάννη Ατζακά αμέσως γαντζώθηκε στο μυαλό μου, γιατί εκτός από τον θελκτικό τρόπο με τον οποίο μεταδίδει ο συγγραφέας την εμπειρία του και την τότε αφέλεια της παιδικής του σκέψης, συνειδητοποίησα πόσο συχνά η προστασία των παιδιών συνδυάζεται με την εκμετάλλευση της αθωότητας τους και πόσο αυτό είναι ένα θέμα που εξακολουθεί να είναι δυστυχώς επίκαιρο με χίλιους δυο τρόπους. Μάλιστα σοκαρίστηκα πραγματικά όταν, κάνοντας έρευνα για το σενάριο, ανακάλυψα πολλές αντίστοιχες ιστορίες ανθρώπων απ’ όλο τον κόσμο και σε διάφορες εποχές. Εξού και πριν γυρίσω τον «Θολό Βυθό» έκανα και το ντοκιμαντέρ «Ξεριζωμένοι» που αφορούσε στην ιστορία του Γιάννη αλλά και σε άλλες ιστορίες ξεριζωμένων παιδιών από διάφορα μέρη του κόσμου που ταλαιπωρήθηκαν εξ αιτίας της ανελέητης πολιτικής των τόπων τους».
ΘΟΛΟΣ ΒΥΘΟΣ – ΟΙ ΛΟΙΠΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
ΣΕΝΑΡΙΟ: Ελένη Αλεξανδράκη, Παναγιώτης Ευαγγελίδης
∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: ∆ιονύσης Ευθυµιόπουλος GSC
ΣΚΗΝΙΚΑ: Γιώργος Γεωργίου
ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: ∆έσποινα Χειµωνά
ΗΧΟΣ: Νίκος Παπαδηµητρίου
ΜΟΝΤΑΖ: Χρήστος Γιαννακόπουλος
ΜΟΥΣΙΚΗ: Νίκος Ξυδάκης
∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Τζίνα Πετροπούλου
ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ: Ελένη Αλεξανδράκη
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Pomegranate Films 2
ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ: Alatas Films (Ελλάδα), Authorwave (Ελλάδα), Tamarisk (Ελλάδα)
ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗ: Ελληνικό Κέντρο Κινηµατογράφου ΕΚΚ, Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση ΕΡΤ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ: Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (EKOME)
ΕΥΓΕΝΙΚΗ ΧΟΡΗΓΙΑ: ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ D SHOP
Εμφανίζονται επίσης τα παιδιά:
Χριστίνα Βάσιου, Πάνος Θωµόπουλος, Ερµής Φιλίππογλου, Marco Gonzales Soto,Μαρία Καρσιώτη, Νικολέττα Σταθοπούλου, Γεωργία Αργυρού, Στέλλα Τριζώνη, Γιάννης Ταβουλάρης, Γιώργος Νάκος, Βασίλης Ταβουλάρης, Αλέξανδρος Μηλίκας, Ηλίας Αποστόλογλου, ∆ηµήτρης Κοναξής, Άννα Μαρία Ζωναρά, Παύλος Φιγκλ, Άρης Γεωργιόπουλος, Γιάννης Κριαράς, Αλέξανδρος Σκούτρτι, ∆ηµήτρης Μπογδανίδης, Λουκάς Αλκάν, Νικόλας Φαλούτσος, Κωνσταντίνος Σακέλιος, Κωνσταντίνος Κάσσιος,Ορφέας Κάσσιος, Κωνσταντίνος Πέττας, Λευτέρης Πέττας, Γιώργος Ζουκαγιέµ,Θωµάς Βάσιος, Γιώργος Θεοδωρόπουλος, Αλέξανδρος Νεράντζης, Πλάτωνας Σαµπράκος, Αιµιλία Τσορτέκη, ∆ήµητρα Γουβεδάρη, Νικολέττα Ρουσσοπούλου, Αναστασία Μασιάλα, Αγγελική Γεωργακοπούλου, Σταύρος Γεωργούλης.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ελένη Αλεξανδράκη
Σκηνοθέτης, Σεναριογράφος, Παραγωγός.
Γεννήθηκε το 1957 στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο στην Σορβόννη, Paris I, (License 1980) και στο National Film and TV School της Αγγλίας (Αποφοίτηση 1985). Είναι σεναριογράφος, σκηνοθέτης, παραγωγός ταινιών μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, γιατί πιστεύει ότι δεν υπάρχει ουσιώδης διαφορά ανάμεσα στα δύο είδη.
Ταινίες της έχουν βραβευτεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ
ΘΟΛΟΣ ΒΥΘΟΣ
Μυθοπλασία 2024
ΞΕΡΙΖΩΜΕΝΟΙ
Ντοκιµαντέρ 2022
Cosmocinema Award / London Greek Film Festival 2024
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗΣ, ο πιο γλυκός µισάνθρωπος
Ντοκιµαντέρ 2018
Βραβείο της ΠEKK / 20ό Φεστ. Ντοκιµαντέρ Θεσ/νίκης. 2018,
1ο βραβείο για το ελληνικό ντοκιµαντέρ /
Aegean Docs Festival, 2018
Τιµητική ∆ιάκριση / Docfest της Χαλκίδας 2018
Ο ΑΡΣΙΒΑΡΙΣΤΑΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ
Μυθοπλασία 2008
Χρυσό βραβείο Remi στο WorldFest Χιούστον 2009
Η ΝΟΣΤΑΛΓΟΣ
Μυθοπλασία 2004
Ειδική µνεία Φεστιβάλ Οικολογικού Κινηµατογράφου Ρόδου, 2005
Ελληνικό Κρατικό Βραβείο Μουσικής στον Νίκο Παπάζογλου 2005
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩ∆ΟΥΣ ΜΥΡΟΥ
Ντοκιµαντέρ 2002
ΜΥΡΙΖΕΙ ΠΑΣΚΑ
Ντοκιµαντέρ1999
ΣΤΑΓΟΝΑ ΣΤΟΝ ΩΚΕΑΝΟ
Μυθοπλασία 1995
Βραβείο Mionneto Film Award / Forum /
Φεστιβάλ Βερολίνου 1996,
Ειδικό Βραβείο Επιτροπής στην Αµαλία Μουτούση
για την ερµηνεία της / Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης 1996
Βραβείο καλύτερης ηθοποιού
Φεστιβάλ Βαγιαδολίδ 1996
ΤΩΝΙΑ ΜΑΡΚΕΤΑΚΗ
Ντοκιµαντέρ 1994
ΤΑ ΠΑΙ∆ΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΑΣ
Ντοκιµαντέρ 1990 (σειρά 6x30’)
Βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηµατογράφος και Πραγµατικότητα 1990
