33ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου: Το διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα
Digger
Πολύ ενδιαφέρον το διαγωνιστικό πρόγραμμα του φετινού διαδικτυακού Πανοράματος με τουλάχιστον δύο από τις ταινίες του να διεκδικούν επάξια θέση ανάμεσα στις σημαντικότερες παραγωγές αυτής της δυσοίωνης για την 7η τέχνη χρονιάς. Μιλάμε φυσικά για το πολυβραβευμένο στο πρόσφατο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης Digger και το Φινλανδοεσθονικό αντίστοιχο του, το The Last Ones.
Στο «Digger», δύο κόσμοι αναμετριούνται στο πρόσωπο ενός ερημίτη αγρότη και του αποξενωμένου γιου του που επιστρέφει από την πόλη για να διεκδικήσει μερίδιο από την περιουσία του. Δύο ουσιαστικά άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι φθάνουν σταδιακά σε μια ακραία αντιπαράθεση με φόντο μια πολυεθνική εξορύξεων που έχει βάλει στο μάτι το δάσος που προστατεύει με αυταπάρνηση ο ηλικιωμένος αγρότης. Συγκλονιστικό φιλμ με ακόμη πιο συγκλονιστικό φινάλε, με ερμηνείες υψηλού επιπέδου από τον θρυλικό Βαγγέλη Μουρίκη και τον υπέροχο Αργύρη Πανταζάρα, με κορυφαία ατμόσφαιρα που χρωστάει πολλά στη φωτογραφία του Γιώργου Καρβέλα και κυρίως με ένα σοφά δομημένο σενάριο του Τζώρτζη Γρηγοράκη που εξυπηρετείται ιδανικά από τη στιβαρή σκηνοθεσία του ίδιου. Δράμα, θρίλερ, κοινωνικοπολιτικό σχόλιο, οικολογικές ανησυχίες και ενίοτε μαύρο κατάμαυρο χιούμορ μπλέκονται περίτεχνα σε μια ταινία που αφορά τόσο το ελληνικό όσο και το διεθνές κοινό. Μια ελληνική ευρωπαϊκή ταινία που αδυνατείς να πιστέψεις ότι αποτελεί σκηνοθετικό ντεμπούτο!
The Last Ones
Στο ίδιο διεθνές κοινό απευθύνονται και οι «Last Ones» (Viimeiset) του Εσθονού Veiko Õunpuu που ξετυλίγουν τη σκοτεινή και υπόκωφη αναμέτρησή τους στην παγωμένη Τούνδρα της Λαπωνίας. Ήρωες οι τελευταίοι εκπρόσωποι μιας Ευρώπης που χάνεται μέσα στο αλκοόλ, τα υπαρξιακά αδιέξοδα και την απώλεια της επαφής με την παράδοση και το περιβάλλον. Με φόντο ένα παλιό Ορυχείο που αντιμετωπίζει οικονομικό αδιέξοδο παρακολουθούμε το αργό και αναπόφευκτο ξέσπασμα μιας πολλαπλής σύγκρουσης ανάμεσα στον νεαρό ανθρακωρύχο Ρούπι και τον ιδιοκτήτη του Ορυχείου, τον επονομαζόμενο Ψαρά, σύγκρουσης για τη γη που κατέχει ο Λάπωνας πατέρας του Ρούπι και διεκδικεί ο Ψαράς αλλά και για τα μάτια της Ρίτας που συζεί με έναν άλλο ανθρακωρύχο, τον καλόβολο Λέιβονεν. Επιθυμία και απελπισία, πόθοι και ίντριγκες και ένας ιδανικά και απίστευτα σατανικός «κακός», βγαλμένος λες από το σύμπαν του Οικονομίδη, ένας από τους καλύτερους που έχουμε δει σε ευρωπαϊκή ταινία τα τελευταία χρόνια και τον οποίο υποδύεται ιδανικά ο Φινλανδός σταρ Τόμι Κορμέλα. Η Εσθονία ήδη την υπέβαλε για το Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας.
Ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο
Στο άλλο άκρο της Ευρώπης, στη ρίζα του Καυκάσου, συναντάμε τον Αζέρο Hilal Baydarov να μας ταξιδεύει μυσταγωγικά «Ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο» (Sepelenmis Ölümler Arasinda / In between dying) με οδηγό έναν ατίθασο και αλαζόνα νεαρό τον Νταβούντ που ζει μια ολόκληρη ζωή μέσα σε ένα 24ωρο. Ο Αγγελόπουλος και ο Ταρκόφσκι θα ήταν περήφανοι τόσο για τον εντυπωσιακό φορμαλισμό των πλάνων του Baydarov όσο και για τον υπαρξιακό-θεολογικό προβληματισμό του που βυθίζει το θεατή σε ένα πρωτόγνωρο ισλαμικό μυστικισμό-απόσταγμα σοφίας για δυνατούς σινεφίλ.
Yellow Cat
Ο Ζαν Πιερ Μελβίλ πάλι θα ήταν υπερήφανος για την ακραία μεταμοντέρνα και κωμικοτραγική παραλλαγή του κλασσικού Σαμουράι του από τον Adilkhan Yerzhanov στο «Yellow Cat» (Sary mysyq). Με φόντο τη στέπα του Καζακστάν παρακολουθούμε τη σχεδόν παράλογη ιστορία του Κερμέκ, αφελή αλλά και σινεφίλ πρώην κατάδικου, σε ένα κόσμο περιθωριακό με κλέφτες κι αστυνόμους, με πόρνες και μαφιόζους σε τραγελαφικές περιπέτειες. Μια απίστευτη ταινία, δύσκολο να καταταχθεί από κάθε άποψη αλλά απόλυτα γοητευτική σαν χαρούμενο παιγνίδι που καταλήγει θανάσιμα επικίνδυνο όσο εξελίσσεται η παρτίδα.
Ιδιοκτησία
Σε πιο κλασικά αφηγηματικά μονοπάτια μας οδηγεί η σχεδόν τρίωρη «Ιδιοκτησία» (Α Herdade), ένα οικογενειακό έπος από την Πορτογαλία με κεντρικό πρόσωπο τον μεγαλογαιοκτήμονα Ζουάου σε τρεις φάσεις μιας ζωής πλούσιας αλλά σημαδεμένης από τον θάνατο. Η ταινία του Tiago Guedes φιλοτεχνεί με μαεστρία αλλά και χωρίς αφηγηματικές εκπλήξεις, το πορτραίτο μιας οικογένειας, ας πούμε τσιφλικάδων, εν μέσω μιας μακρόχρονης δικτατορίας αλλά και στη δίνη της αναίμακτης ανατροπής της από την Επανάσταση των Γαρύφαλλων και στον οικονομικό απόηχο της στη δεκαετία του 90. Μισός αιώνας Πορτογαλίας σε μια αξιοπρεπέστατη φιλμική αφήγηση που θα μπορούσε να έχει το αντίστοιχό της στις δικές μας Άγριες Μέλισσες.
Πολίτης Τρίτης Ηλικίας
Αργός ίσως αλλά λιτός και ουσιαστικός και τελικά πολύ συγκινητικός, ο «Πολίτης Τρίτης Ηλικίας» από την Κύπρο, μας αποκαλύπτει το σκηνοθετικό ταλέντο του πολυπράγμονα Μαρίνου Καρτίκκη. Ο ήρωας του τίτλου είναι ένας μοναχικός ηλικιωμένος χήρος που, αν και έχει το σπίτι του, κάθε βράδυ πηγαίνει και κοιμάται στον προθάλαμο των εξωτερικών ιατρείων ενός νοσοκομείου, τραβώντας τελικά την προσοχή και την συμπάθεια της νυχτερινής νοσοκόμας. Υπαρξιακό δράμα που παρατηρεί τις αθέατες λεπτομέρειες της καθημερινότητας και το ανελέητο πέρασμα του χρόνου που αφήνει τις ενοχές να κατατρώνε τις ψυχές, υπηρετείται ερμηνευτικά από τον σπουδαίο Αντώνη Κατσαρή, ηθοποιό με θεατρικές περγαμηνές δεκαετιών τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα παλαιότερα. Μια μικρή ταινία που σε παρασύρει στον κλειστό ξεθωριασμένο κόσμο της και δεν είναι σίγουρο ότι θα σε αφήσει χωρίς δακρυσμένα μάτια στο συγκινητικό της φινάλε.
Dolce Fine Giornata
Συγκλονιστικό και απρόβλεπτο επίσης φινάλε είχε και το Πολωνοϊταλικό δράμα Dolce Fine Giornata του Jacek Borcuch που μας προσφέρει την θριαμβευτική επιστροφή στο προσκήνιο μιας μεγάλης ερμηνεύτριας. Η Κριστίνα Γιάντα, παλιά δόξα του Πολωνικού σινεμά και ιδανική ερμηνεύτρια του Βάιντα, δείχνει την κλάση της στο ρόλο διάσημης Πολωνέζας ποιήτριας που ζει στην Τοσκάνη με τον Ιταλό σύζυγό της και έχει πρόσφατα τιμηθεί με Νόμπελ. Το ελευθεριάζον πνεύμα της που την έχει φέρει στην αγκαλιά εκθαμβωτικού νεαρού Αιγύπτιου μετανάστη που διατηρεί ταβέρνα στην πόλη, θα έρθει μοιραία σε σύγκρουση με την κοινή γνώμη, όταν μετά από ένα τυφλό τρομοκρατικό χτύπημα στη Ρώμη, εκφωνήσει έναν αμφιλεγόμενο λόγο που προσφέρει καλλιτεχνικό άλλοθι σε τρομοκρατικές πράξεις. Ζητήματα ηθικής και πολιτικής σε μια ταινία που «μυρίζει» Κισλόφσκι με φόντο το πανέμορφο τοπίο της Τοσκάνης.
Ντάνιελ’16
Δεν μπορείς να παινέψεις εξίσου για την ομορφιά του το τραχύ και αφιλόξενο συνοριακό τοπίο του Έβρου εκεί όπου καταλήγει για αναμόρφωση ένας Γερμανός έφηβος με αντικοινωνική συμπεριφορά στο Ντάνιελ’16. Σε μια ειδική φάρμα χρηματοδοτούμενη από την ίδια τη Γερμανία, που διευθύνεται από έναν Έλληνα και τη Γερμανίδα σύζυγό του, ο νεαρός Ντάνιελ θα βρεθεί σε περιβάλλον εντελώς πρωτόγνωρο και θα φάει τα μούτρα του προσπαθώντας να αντιδράσει βίαια όπως ξέρει, ενώ γύρω του ανακαλύπτει ότι ο κόσμος έχει πολύ πιο σοβαρά προβλήματα από το αν τον αγαπά και τον φροντίζει η μαμά του ή όχι. Δυνατό δράμα, επιστροφή με επιτυχία του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου στην μυθοπλασία μετά από μια σειρά έξοχων ντοκιμαντέρ, διαθέτει δουλεμένους χαρακτήρες και διεισδυτική ματιά στα πολύπλοκα κοινωνικά θέματα που αγγίζει με ευαισθησία και αξιοποιεί με ιδιαίτερη επιτυχία το καστ των νεαρών ηθοποιών που πρωταγωνιστούν. Περισσότερο γερμανόφωνο παρά ελληνόφωνο, το φιλμ απευθύνεται σε ένα ευρύτερο πολυεθνικό κοινό που θα το εκτιμήσει δεόντως.
Ποιος, ποιος θα φαγωθεί
Στην άλλη ελληνική ταινία του προγράμματος το «Ποιος, ποιος θα φαγωθεί», τίτλο παρμένο από το θρυλικό (και όχι τόσο αθώο) παιδικό τραγούδι Ήταν ένα μικρό καράβι, παρακολουθούμε την πορεία μιας νεαρής ακτιβίστριας που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην αφοσίωση στο ανθρωπιστικό της καθήκον και το προσφυγικό ζήτημα και την απόσυρση από τα κοινά. Μια απόλυτα ανεξάρτητη παραγωγή που έγραψε και σκηνοθέτησε η νεαρή και-όπως αποδεικνύεται-πολυτάλαντη Ελπινίκη Βουτσά-Ρεντζεποπούλου και η οποία βάζει την ηρωίδα της να αμφισβητεί το ρόλο της και την θέση ζωής που είχε μέχρι τώρα, μετά από μια επώδυνη απώλεια, θέτοντας πολλά καυτά πολιτικά και κοινωνικά θέματα και δίνοντας την ευκαιρία στην πρωταγωνίστρια Χρυσαλένα Χριστοπούλου, απόφοιτη της σχολής του Θεάτρου Τέχνης, να λάμψει κυριολεκτικά. Μια ταινία που αξίζει την ανακάλυψη.
Το πρόγραμμα συμπεριλάμβανε επίσης το Listen από την Πορτογαλία, ταινία στην παράδοση του σινεμά του Κεν Λόουτς και τις μυστηριώδεις και ατμοσφαιρικές Ιστορίες από το Δάσος με τις Καστανιές από τη Σλοβενία, ταινίες που οι χώρες τους επέλεξαν για το προσεχές Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας.
Να θυμίσουμε εδώ ότι το Διαγωνιστικό Τμήμα του Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου αποτελείται από επιλεγμένες ευρωπαϊκές ταινίες καθιερωμένων και ανερχόμενων σκηνοθετών που αναδείχθηκαν τη χρονιά που πέρασε, αλλά δεν έχουν εξασφαλίσει ακόμα διανομή στην Ελλάδα.
ΙΝΦΟ
33ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου (25/11-4/12/20)
Το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου διοργανώνεται υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Νίνου Φένεκ-Μικελίδη.
ΟΙ ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ
Τις ταινίες κρίνουν οι εξής Επιτροπές:
ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ: Δίνει το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας
Elia Suleiman – Σκηνοθέτης
Valeria Golino – Ηθοποιός, Σκηνοθέτης
Alberto La Monica – Δ/ντής του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ του Lecce
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ: Δίνει το Βραβείο Καλύτερης Ελληνικής Ταινίας, που συνοδεύεται από χρηματικό βραβείο 1000 ευρώ, από το Ε.Κ.Κ.
Γιάννης Φάγκρας - Σκηνοθέτης
Πέννυ Παναγιωτοπούλου - Σκηνοθέτης
Βασίλης Μαζωμένος – Σκηνοθέτης
ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ FIPRESCI: Δίνει το Βραβείο Fipresci – Θόδωρος Αγγελόπουλος
Chiara Spagnoli Gabardi (Italy)
Sharon Hurst (Australia)
Γιάννης Ραουζαίος (Ελλάδα)
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΘΗΝΟΡΑΜΑΤΟΣ (απαρτίζεται από αναγνώστες του περιοδικού)
Δίνει το Βραβείο Κοινού
Η απονομή των βραβείων θα γίνει το Σάββατο 5 Δεκεμβρίου και ώρα 20:00 στο κανάλι του Φεστιβάλ στο Youtube. Συντονιστείτε ΕΔΩ