Μαρία Τσαρούχα
Η Μαρία Τσαρούχα έχει πολλές προσωπικότητες: ηθοποιός, σκηνοθέτης, τραγουδίστρια, συγγραφέας και πάνω από όλα ταξιδιώτης στο όχημα της αυτογνωσίας. Όπως λέει η ίδια, έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό αυτό το ταξίδι, με αφορμή μια εμπειρία που της συνέβη ενόσω βρισκόταν πάνω στη σκηνή. Μια έρευνα αρχικά για το πώς και από πού προήλθε αυτή η εξαιρετική και πρωτόγνωρη εμπειρία που την οδήγησε τελικά να γίνει η ίδια εξωτερικός παρατηρητής του σώματός της καθώς αναρωτιόταν ποιος εαυτός της ήταν στα αλήθεια επάνω στη σκηνή. Μια παράξενη μετα-φυσική και τελικά υπερφυσική εμπειρία που την οδήγησε να εφεύρει την PAD (Perceptualacting & directing), μια ερμηνευτική μέθοδο την οποία και κατέγραψε στο βιβλίο «Ο Συμπαντικός Ηθοποιός, άπειρες ζωές, άπειροι χαρακτήρες, άπειρα frames»( Εκδ. Ένωση Ελλήνων Φυσικών) που κυκλοφόρησε πρόσφατα. Αυτό που την βοήθησε στην ερευνά της ήταν η ρήση του μεγάλου θεατρικού δάσκαλου Στανισλάβσκι ότι ο ηθοποιός δεν θα είναι ποτέ ολοκληρωμένος αν δεν γίνει υπερσυνείδητος, αν δεν εντρυφήσει στην πνευματική αναζήτηση σε κάθε τομέα της ζωής του. Μια θεωρία που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει λόγω του θανάτου του.
Την συναντήσαμε στο studio του Grand Magazine καθώς ετοιμαζόταν να αναδείξει τη συνειδητότητα αυτή μέσα από τη φωτογραφική αναπαράσταση πέντε πορτραίτων σημαντικών γυναικών της επιστήμης, της τέχνης και της λογοτεχνίας. Πέντε γυναίκες από το παρελθόν και μια κινηματογραφική φιγούρα από το μέλλον η Lucy του Luc Besson που εξαϋλώνεται στο φινάλε της ομώνυμης ταινίας και υπάρχει πλέον μόνο ως συνειδητότητα.
Όπως μας είπε η πολυτάλαντη δημιουργός, υπάρχει μια διεθνής τάση τα τελευταία 20 χρόνια, μελέτης και σύνδεσης των γνωστικών πεδίων, της ανθρώπινης σκέψης ως σύνθεσης πνεύματος και πληροφορίας. Σπουδαίοι πνευματικοί φάροι όπως ο Νανόπουλος, ο Δανέζης ή ο Κριμιζής έφεραν αυτή τη σκέψη και στη χώρα μας. Επιστήμη και τέχνη, μας είπε, έχουν κοινό όραμα το οποίο ερευνούν με διαφορετικούς τρόπους. Η επιστήμη με την ανάλυση και την κριτική, η τέχνη με τα χρώματα και το συναίσθημα. Ήδη, στις ΗΠΑ, γιατροί και νευροεπιστήμονες εκπαιδεύονται και στο κομμάτι της φιλοσοφικής προσέγγισης των επιστημών τους. Για παράδειγμα, σε πρόσφατο tedx ένας ερευνητής και ένας βουδιστής μοναχός κλήθηκαν να μιλήσουν και κατέληξαν να πουν ακριβώς το ίδιο πράγμα ξεκινώντας από διαφορετικές προσεγγίσεις.
Η Μαρία Τσαρούχα ετοιμάζεται να εγκαταλείψει την χώρα μας πολύ σύντομα καθώς έχει κληθεί να συνεργασθεί με τμήματα θεατρικών σπουδών αμερικάνικων πανεπιστημίων πάνω στην έρευνά της για την μέθοδο PAD. Άγνωστο πότε και αν θα επιστρέψει… Πεδίο δόξης λαμπρό ανοίγεται λοιπόν και εμείς προλάβαμε να της κάνουμε κάποιες, ελπίζουμε διαφωτιστικές, ερωτήσεις.
Ποιο ήταν το έναυσμα για την PAD;
Ήταν η ανάγκη μου να εξηγήσω ποια είμαι πάνω στη σκηνή, όχι ως ρόλος αλλά σε ενεργειακό επίπεδο. Ξεκίνησα έτσι ένα αυτογνωσιακό ταξίδι για να βρω πρώτα ποια είμαι εκτός σκηνής και έφτιαξα έτσι ένα puzzle με πολλά κομμάτια. Μετά από 15 χρόνια έρευνας και μελέτης, αυτό το puzzle κατάφερα να το συνθέσω καταλήγοντας στην κβαντική φυσική, όχι σαν εξειδικευμένος επιστήμονας αλλά σαν απλός άνθρωπος που ενδιαφέρεται να κατανοήσει τη φύση του: ποιος είναι, από πού έρχεται και για ποιο λόγο βρίσκεται εδώ.
Ποια δηλαδή είναι η σχέση της κβαντικής φυσικής με την ερμηνεία;
Η κβαντική φυσική αυτούσια είναι μια επιστήμη, όμως έχει ένα φιλοσοφικό όραμα μέσα από το οποίο επιθυμεί να απαντήσει σε αυτά που ψάχνει και ερευνά και η τέχνη του ηθοποιού, τη φύση των πραγμάτων, τον μικρόκοσμο και τις πηγές του. Αυτή η μετά τη φυσική επιστήμη, η υπερ-φυσική ψάχνει λοιπόν τα ίδια πράγματα με το θέατρο από διαφορετική σκοπιά. Εγώ ξεκίνησα επισημαίνοντας ότι τόσο η κβαντική φυσική όσο και το θέατρο χρησιμοποιούν κάποιους κοινούς γλωσσολογικούς κώδικες. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο πέρα από τη στιγμή.
Μπορούμε να πούμε ως μεταφορά ότι ένας ηθοποιός βρίσκει διαφορετικές εκδοχές του εαυτού του, όχι ως ταυτότητα αλλά ως ψυχή και συγχρονίζεται με διαφορετικά frames της φύσης του, τόσο στην τρισδιάστατη πραγματικότητα όσο και πέρα από τις τρεις γνωστές διαστάσεις, περνώντας σε κάτι άλλο πέρα από την ανθρώπινη φύση. Επίσης στον κινηματογράφο υπάρχουν λαμπρά παραδείγματα που εξερευνούν αυτά τα πεδία: Lucy, Interstellar και κυρίως το αγαπημένο μου αριστούργημα του Αρονόφσκι The Fountain.
Και βέβαια ο κατεξοχήν καλλιτέχνης υπόδειγμα της PAD είναι ο λατρεμένος μου Τζιμ Κάρεϊ τον οποίο σκοπεύω να συναντήσω και σύντομα μάλιστα. Ο Κάρεϊ μιλά ακριβώς για αυτό αν και ο κόσμος δεν μπορεί ακόμη να τον καταλάβει. Αν σταματήσουμε τη δυαδική σκέψη και αρχίσουμε να τα ενώνουμε όλα αυτά, κάτι που έχει κάνει ο Τζιμ Κάρει και τον αγαπώ πολύ, όλα θα φανούν διαφορετικά.
Η μέθοδος PAD εφαρμόζεται κάπου, έχει ξεκινήσει;
Εγώ δουλεύω τη μέθοδο τα τελευταία χρόνια. Σκηνοθέτησα μια παράσταση στο Θέατρο Vault που ανέβηκε και στο ΕΡΓΟΤΑΞΙΟ με τίτλο Ιράκ-9 τόποι επιθυμίας στην οποία πειραματίστηκα μαζί με τις ηθοποιούς. Συνεντεύξεις με αυτές θα ήταν σήμερα διαφωτιστικές σχετικά με το τι νέο προστέθηκε στην ερμηνευτική τους γκάμα αλλά και τι τους άφησε σε ανθρώπινο επίπεδο αυτό το πείραμα. Εκτός αυτών όμως με ενδιαφέρει και το κοινό ως δέκτης. Στο ενεργειακό πεδίο υπάρχει ο πομπός που είναι η ενέργεια που έρχεται από το φως που εκπέμπει ο ηθοποιός ως μεταφορέας της πληροφορίας για τον δέκτη που είναι το κοινό.
Επομένως αποφάσισες να μεταναστεύσεις τώρα στις ΗΠΑ για να δουλέψεις πάνω στην PAD, στη χώρα από όπου ξεκίνησες;
Ναι γιατί ως φανατική του method acting εκεί θα έχω πολύ καλά εργαλεία για να δουλέψω στο κομμάτι του «υπάρχω και δρώ επάνω στη σκηνή». Εκεί θα ξέρω τι μου γίνεται χωρίς να αυτοσχεδιάζω, θα είμαι πολύ συγκεκριμένη. Όπως λέω και στο βιβλίο, ένας χειρουργός χρειάζεται εργαλεία για να χειρουργήσει αλλά όταν του προκύψει κάτι πάνω στην επέμβαση λειτουργεί διαισθητικά. Αυτό έρχεται από το ασυνείδητο, αυτό που είναι και αντικείμενο μελέτης της PAD και πως αυτό λειτουργεί στον ηθοποιό. Το Method Acting είναι τα εργαλεία και η PAD τα εφόδια. PAD είναι η γη και Method το σπίτι που κτίζεις πάνω της για να ζήσεις.
Άρα για να γίνεις ηθοποιός της Μεθόδου πρέπει να έχεις ανακαλύψει τα Frames σου;
Πολύ σωστά. Ο ηθοποιός έχει τη Μέθοδο και κτίζει και παράλληλα αποκαλύπτει ερχόμενος σε επαφή με το ασυνείδητο που έχει να κάνει με το συγχρονισμό του σε εκδοχές του εαυτού του. Καταργούμε λοιπόν το εγώ και τις ταυτότητες, τις κοινότυπες ταμπέλες. Δουλεύουμε πάνω στο τρίπτυχο Υποσυνείδητο, Εγώ και Ανώτερος εαυτός. Αν δεν επιτευχθεί η σύνδεσή τους είμαστε ελλιπείς.
Η δουλειά του ηθοποιού είναι ένα επάγγελμα που ασκείται 28 ώρες στο 24ωρο! Δεν είναι κάτι που σταματά. Η πληροφορία έρχεται συνεχώς από παντού. Από τα φύλλα ενός δέντρου, από ένα βλέμμα στον ουρανό. Ο ηθοποιός για να πάρει πληροφορίες για το ρόλο που καλείται να υποδυθεί, οφείλει να ανοίξει και να πάρει πληροφορία και πέρα από τις πέντε αισθήσεις, να εκπαιδεύσει τον εαυτό του και σε μια έκτη αίσθηση, πέρα από την τρισδιάστατη κατανόηση των πραγμάτων. Μέσα στο βιβλίο υπάρχει μια προσθήκη που πάει την έρευνα και πέρα από τον 4ο τοίχο του Method Acting, σε ένα 5ο τοίχο, πώς να καταφέρουμε να γίνουμε υπερ-φυσικοί, δηλαδή να έρθουμε πιο κοντά σ αυτό που ήδη είμαστε.
Ανοίγουν δηλαδή οι Πύλες της Αντίληψης περισσότερο;
Ναι και για αυτό η μέθοδος λέγεται Perceptual ( Αντιληπτική). Θα μπορούσαμε να την πούμε συνειδητότητα αλλά το σωστό είναι ότι η διεύρυνση της αντίληψης (perception) είναι ο δρόμος προς αυτήν.
Το σημερινό φωτογραφικό concept που βασίστηκε;
Ξεκινάμε με την Υπατία, τη μεγάλη μαρτυρική Ελληνίδα επιστήμονα της Αλεξάνδρειας, την τελευταία των μεγάλων αρχαίων φιλοσόφων. Ερχόμενοι στο πρόσφατο παρελθόν συναντάμε τη συγκλονιστική Σιμόν Ντε Μπωβουάρ που ξέφυγε εντελώς από τα κοινά κοινωνικά πλαίσια όσον αφορά τη διαχείριση της σχέσης της με τον Σαρτρ σε επίπεδο συνειδητότητας. Πηγαίνοντας πιο πίσω συναντάμε τη Μαρί Κιουρί, ένα είδωλο της επιστήμης. Και εδώ να επισημάνουμε ότι υπάρχουν γυναίκες επιστήμονες με τεράστιο έργο και προσφορά την οποία η ανθρωπότητα αγνοεί. Η Ένωση Ελλήνων Φυσικών έχει εκδώσει παλιότερα ένα βιβλίο που αναφέρεται σε όλες αυτές τις αξιοθαύμαστες γυναίκες από τις οποίες ξεκίνησαν πολλά επιτεύγματα της σύγχρονης τεχνολογίας. Για παράδειγμα ποιος γνωρίζει ότι η μεγάλη σταρ του Χόλιγουντ της δεκαετίας του 30, η πανέμορφη Αυστριακή Χέντι Λαμάρ, ήταν παράλληλα και αυτοδίδακτη εφευρέτης και μάλιστα η συμβολή της στη σύγχρονη τεχνολογία θα οδηγούσε στην ανακάλυψη του Bluetooth και του Wi-Fi ! Μια γυναίκα δυναμική, καλλιτέχνης και επιστήμονας που αναδείχθηκε σε πολλά πεδία, μια μετανάστρια στις ΗΠΑ, όπως θα είμαι και εγώ σε λίγο, το ένα δεν απαγορεύει να είσαι και το άλλο.
Μένοντας στην εποχή του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου έχουμε τη γυναίκα της αφίσας του We can do it, της διαφημιστικής καμπάνιας που λανσαρίστηκε στις ΗΠΑ για να ανεβάσει το ηθικό στα μετόπισθεν, δείχνοντας μια εργάτρια γραμμής παραγωγής να ανασκουμπώνεται για να δουλέψει για το Έθνος. Η προσέγγισή μου δεν είναι φεμινιστική με την κλασική έννοια, θεωρώ ότι οι γυναίκες είναι ίσες αλλά όχι ίδιες ωστόσο αντιλαμβάνομαι σαφώς ότι άνδρες και γυναίκες έχουν πολλά κοινά στοιχεία και φυσικά τα ίδια δικαιώματα. Δεν έχει λοιπόν σημασία αν είσαι καλλιτέχνης, επιστήμονας ή εργάτης. Σημασία έχει η έμπνευση, η διαχείριση της ευφυΐας άσχετα με το μορφωτικό επίπεδο.
Η αγαπημένη μου όμως είναι η συγγραφέας Βιρτζίνια Γουλφ, ένα είδωλο ζωής για μένα που δεν θεωρώ τον εαυτό μου ουσιαστικά συγγραφέα αλλά μια απλή γλωσσοπλάστη και ερευνήτρια. Έναν άνθρωπο που μέσα από την γραφή επικοινωνεί τον τρόπο που υπάρχει και σκέφτεται. Η Βιρτζίνια Γουλφ έδωσε τέλος στη ζωή της, όπως και πολλοί ηθοποιοί του Χόλιγουντ που ασχολήθηκαν με πολύπλοκους ρόλους. Αντίθετα ο Τζιμ Κάρεϊ σήμερα επιλέγει να μην αυτοκτονήσει αλλά να ψάξει να βρει το παρακάτω. Γιατί όταν μπαίνουμε βαθιά σε θέματα με τα οποία δεν έχουμε συνηθίσει να ασχολούμαστε τότε ανοίγονται μπροστά μας καινούργια τοπία και έχουμε δύο επιλογές: να τα εξερευνήσουμε ή να τα αγνοήσουμε. Εγώ αυτή την εξερεύνηση την έκανα λόγο της ύπαρξής μου κι έτσι δεν σταματώ να ψάχνω να βρω…what’s going on out there…
Συνέντευξη: Τάσος Ντερτιλής
Φωτογράφηση: Νίκος Ζαχαρόπουλος
Η φωτογράφηση έγινε στο ολοκαινουργιο studio του Grand Magazine Warehouse12
Make up artist /Hair styling : Θένια Κούρτη
Το βιβλίο της Μαρίας Τσαρούχα «Ο συμπαντικός ηθοποιός», μια πρώτη επίσημη παρουσίαση της καινοτόμου θεωρίας και μεθόδου «Perceptual acting and directing» κυκλοφόρησε αυτό το φθινόπωρο από την Ένωση Ελλήνων Φυσικών.
