Rohtko: Επιστροφή στη Στέγη Ωνάση

Αποθεώθηκε από κοινό και κριτικούς και επανέρχεται. Μνημειώδες θέαμα-εμπειρία, στα όρια θεάτρου, σινεμά και video art, από τον κορυφαίο σύγχρονο Πολωνό σκηνοθέτη Łukasz Twarkowski, που συστήθηκε πέρυσι στην Ελλάδα και τη Στέγη και εντυπωσίασε με αυτή την εικονοκλαστική παράσταση-βουτιά στο άδυτο της σύγχρονης τέχνης, με μια παράξενη ιστορία απάτης και τον εξπρεσιονιστή Mark Rothko στο επίκεντρο. 

Τον «ανορθόγραφο» Rohtko του σύγχρονου Πολωνού σκηνοθέτη Łukasz Twarkowski τον πρωτογνωρίσαμε πέρυσι στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση πριν σχεδόν από όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Με τον διεθνή τύπο να παραληρεί, ο Tαρκόβσκι επιστρέφει στην Ελλάδα για τη Στέγη δύο φορές σε τρεις μήνες: με τον Rohtko που χαρακτηρίστηκε η κορυφαία ξένη παραγωγή που είδαμε στην Ελλάδα το 2023 και με το Respublika που θα κάνει ελληνική πρεμιέρα τον Ιούνιο σε έναν χώρο-έκπληξη, εκτός Στέγης. Τίποτα με τον Ταρκόβσκι δεν είναι όπως έχουμε συνηθίσει. Δεν κατατάσσεται, δεν περιγράφεται, ανατρέπει την έννοια του χρόνου κάνοντας την ώρα να μοιάζει με δεκάλεπτο, ξεπερνά κάθε προσδοκία.

Από 8 έως 10 Μαρτίου ο Rohtko έρχεται και πάλι στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης με την ξεκάθαρη υπόσχεση πως όποιος το δει, δεν θα το ξεχάσει. Σαν τους πίνακες του Ρόθκο. Ο Łukasz Twarkowski, με μακρά συνεργασία με τον εμβληματικό επίσης Πολωνό σκηνοθέτη Krystian Lupa, παραδίδει ένα θέαμα-εμπειρία, στα όρια θεάτρου, σινεμά και video art, μια εικονοκλαστική παράσταση-βουτιά στο άδυτο της σύγχρονης τέχνης, με τον εξπρεσιονιστή Mark Rothko στο επίκεντρο. Και αν παρατηρήσατε τον αναγραμματισμό στον τίτλο της παράστασης και στο όνομα του Rothko, δεν πρόκειται για λάθος, αλλά για μια εσκεμμένη παραποίηση από τους δημιουργούς του έργου, καθώς στο επίκεντρο του έργου βρίσκεται μια αληθινή ιστορία πλαστογραφίας έργου τέχνης: πριν από λίγα χρόνια ένας πίνακας του πρωτοπόρου ζωγράφου του αφηρημένου εξπρεσιονισμού Mark Rothko πουλήθηκε στο αστρονομικό ποσό των 8,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Μόνο που, όπως αποδείχθηκε, ο πίνακας ήταν πλαστός. Ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα απάτης στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης ξεσπά..

Ένα κινέζικο εστιατόριο, με τα κρεμαστά φαναράκια και τους μάγειρες πάνω από τις κατσαρόλες με τα νουντλς, μια κατάλευκη γκαλερί της Νέας Υόρκης με νέον επιγραφές, το διπλό κρεβάτι με τα ανακατωμένα κλινοσκεπάσματα ενός καλλιτέχνη από τη Λετονία που έμελλε να αλλάξει την ιστορία της σύγχρονης τέχνης, οθόνες ύψους επτά μέτρων που ορθώνονται στην Κεντρική Σκηνή. Το σκηνικό αυτό, κάτι μεταξύ κινηματογραφικού πλατό και video art πρότζεκτ, υπό τους ήχους δυνατών ατμοσφαιρικών beats, θα καταληφθεί από διάσημους ζωγράφους και Κινέζους μάγειρες, γκαλερίστες, εμπόρους τέχνης και πλαστογράφους, μαικήνες της τέχνης και υπάλληλους παράδοσης φαγητού.

Οι κριτικές από τον τύπο όπου έχει ήδη παρουσιαστεί η παράσταση είναι ενθουσιώδεις. Στη Γαλλία η Le Monde αναφέρει για τον Rohtko: «Ζωντανεύει απόλυτα την αλληλεπίδραση που δημιουργείται ανάμεσα σε μια παράσταση και το κοινό (ή ανάμεσα στην τέχνη και το κοινό). Αφήνουμε τον εαυτό μας να παγιδευτεί στη δίνη που εξαπολύεται», ενώ η Libération μιλά για «μια εντυπωσιακή σκηνοθεσία γεμάτη οπτικά και ηχητικά κόλπα». Στον πολωνικό Τύπο, το “Magazynszum” γράφει πως «είναι δύσκολο να μιλήσω για μια θεαματική παράσταση, μια σπουδαία παραγωγή και μια νέα ποιότητα. Αυτές είναι ίσως απλές μα και υψηλές έννοιες, όμως εξακολουθώ να πιστεύω πως δεν είναι αρκετές». Παράλληλα, η “Przegladbaltycki” κλείνει την κριτική της με τα εξής λόγια: «Αυτό το θέμα ανοίγει διάπλατα το βλέμμα σε περιπέτειες χαμένες στη λήθη. Ένας βαθύς και σκοτεινός προβληματισμός για την επιχειρηματική φύση της σύγχρονης τέχνης και μια δραματική ανάγνωση της φιγούρας του Ρόθκο, που αναλύονται ευανάγνωστα και εμπνευσμένα».

Μπορεί ένας πλαστός πίνακας να συγκινήσει; Ποια η σημασία του αυθεντικού στον καιρό των NFTs και του blockchain; Ποιος ορίζει την αξία της τέχνης; Πόσο ελεύθερος είναι ένας καλλιτέχνης; Τι είναι, τελικά, η τέχνη; Τι σημασία έχει η τέχνη –και η ζωή η ίδια– όταν πλέον υπάρχει η ψηφιακή πραγματικότητα; Τέτοια ερωτήματα διατρέχουν την τετράωρη παράσταση του Λούκας Ταρκόβσκι που έρχεται και πάλι στην Ελλάδα με μια επική, ιδιοφυή και πρωτότυπη ιστορία για τους ταραγμένους καιρούς μας.

Η εμπειρία των θεαμάτων του Łukasz Twarkowski συνεχίζεται και τον Ιούνιο. Ο κορυφαίος Πολωνός σκηνοθέτης επιστρέφει με το Respublika, ένα εξάωρο rave party και ένα υβριδικό θέαμα-κατάσταση όπου techno μουσική, θέατρο, περφόρμανς, χορός, σινεμά, εικαστικές τέχνες και dj-set γίνονται ένα. Aπό τις 13 έως τις 15 Ιουνίου, σ’ έναν χώρο-έκπληξη, εκτός Στέγης.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Łukasz Twarkowski

Συγγραφέας του κειμένου και Δραματουργός: Anka Herbut

Σχεδιασμός Σκηνικών: Fabien Lédé

Σχεδιασμός Κοστουμιών: Svenja Gassen

Χορογραφία: Pawel Sakowicz

Πρωτότυπη Μουσική: Lubomir Grzelak

Σχεδιασμός Βίντεο: Jakub Lech

Σχεδιασμός Φωτισμών: Eugenijus Sabaliauskas

Παίζουν: Juris Bartkevičs, Kaspars Dumburs, Ērika Eglija-Grāvele, Yan Huang, Andrzej Jakubczyk, Rēzija Kalniņa, Katarzyna Osipuk, Artūrs Skrastiņš, Mārtiņš Upenieks, Vita Vārpiņa, Toms Veličko, Xiaochen Wang

Βοηθοί Σκηνοθέτη: Mārtiņš Gūtmanis, Diāna Kaijaka, Adam Zduńczyk

Βοηθός Ενδυματολόγου: Bastian Stein

Βοηθός Δραματουργού: Linda Šterna

Βοηθός Σχεδιαστή Βίντεο: Adam Zduńczyk

Χειριστές Βιντεοκάμερας: Arturs Gruzdiņš, Jonatans Goba

Μεταφράστριες Προβών: Diāna Kaijaka, Elza Marta Ruža

Διεύθυνση Παράστασης: Iveta Boša

Παραγωγός: Ginta Tropa

Διεθνής Διανομή: NewError

Mετάφραση και υπερτιτλισμός: Γιάννης Παπαδάκης 

Η παράσταση δημιουργήθηκε στο Dailes Theater της Λετονίας σε συνεργασία με το JK Opole Theater της Πολωνίας και το Ινστιτούτο Adam Mickiewicz, με συγχρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού και Εθνικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Δημοκρατίας της Πολωνίας. 

Διαβάστε Περισσότερα

• Παρατηρήστε τον αναγραμματισμό στον τίτλο της παράστασης και στο όνομα του Rothko. Δεν πρόκειται για λάθος, αλλά για μια εσκεμμένη παραποίηση από τους δημιουργούς του έργου, οι οποίοι σχολιάζουν την ανθούσα αγορά των απομιμήσεων, που διαστρεβλώνουν τα ονόματα από διάσημες φίρμες (π.χ. Adibas ή Dolce Banana).
• Γεννημένος στη σημερινή Λετονία (τότε έδαφος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας), ο Markus Yakovlevich Rothkowitz, γιος ενός μαρξιστή φαρμακοποιού που μετανάστευσε στις ΗΠΑ στις αρχές του 20ού αιώνα, αναγκάστηκε να περικόψει την εβραϊκή κατάληξη του ονόματός του το 1938 – οπότε και απέκτησε την αμερικανική υπηκοότητα. Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία και η έκρηξη του αντισημιτισμού, που κορυφώθηκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον ανάγκασε να «κρυφτεί» πίσω από το όνομα Mark Rothko.
• Πηγή έμπνευσης για την παράσταση του Τβαρκόφσκι στάθηκε το βιβλίο “Shanzhai: Deconstruction in Chinese” του Κορεάτη καθηγητή φιλοσοφίας και πολυδιαβασμένου στην ευρωπαϊκή επικράτεια, Byung-Chul Han. O όρος shanzhai στα κινεζικά περιγράφει κάτι «πλαστό», με σαφή αναφορά ιδιαίτερα στα κινητά-μαϊμούδες που κυκλοφόρησαν στη χώρα υπό τις ονομασίες Nokir (αντί Nokia) και Samsing (αντί Samsung)· όμως, ενώ ήταν αντίγραφα, είχαν υψηλή κατασκευαστική ποιότητα, συχνά υψηλότερη από αυτή των πρωτότυπων. Η πρακτική αυτή εξαπλώθηκε στην Κίνα σε χιλιάδες προϊόντα, αναπαράγοντας την κινεζική φιλοσοφία πως ένα πρωτότυπο υλικό ή προϊόν μέλλει να αναδομείται και να μεταμορφώνεται μέσα στον χρόνο. Στη Δύση, αυτό θα ονομαζόταν απλώς «πειρατεία».
• Η ιστορική γκαλερί της Νέας Υόρκης Knoedler έκλεισε το 2011. Αυτό συνέβη εξαιτίας ενός τεράστιου σκανδάλου στη σύγχρονη ιστορία της Τέχνης στις ΗΠΑ, όταν η διευθύντρια της γκαλερί, Ann Freedman, προώθησε προς πώληση περισσότερους από 30 πλαστούς πίνακες διάσημων εξπρεσιονιστών (Jackson Pollock, Rothko, Robert Motherwell) σε διάστημα μιας δεκαπενταετίας. Οι πίνακες αποδείχθηκε πως ήταν έργα του Κινέζου ζωγράφου και μαθηματικού Pei-Shen Qian από το Κουίνς της Νέας Υόρκης. Το χρονικό της απάτης καταγράφηκε στο ντοκιμαντέρ του Netflix «Made You Look: Μια αληθινή ιστορία για πλαστά έργα τέχνης» που, μετά τη συμμετοχή του σε διάφορα φεστιβάλ, ανέβηκε στην πλατφόρμα τον χειμώνα του 2021.
• Η διάσημη σειρά έργων του Ρόθκο, “Seagram Murals” –που αποτέλεσαν και την πρώτη του απόπειρα να δημιουργήσει σε σκούρο καμβά–, προοριζόταν για να κοσμήσει το νεοϋορκέζικο εστιατόριο Four Seasons στο ομώνυμο κτίριο Seagram. Μετά την επίσκεψή του στον χώρο του εστιατορίου, ο Ρόθκο άλλαξε γνώμη, επέστρεψε την παχυλή αμοιβή του και απέσυρε τα έργα. Σχεδόν μία δεκαετία αργότερα, στα τέλη Φεβρουαρίου του 1970, θα δώριζε τους πίνακες στην Tate Modern του Λονδίνου. Τραγική ειρωνεία; Την ίδια μέρα, με την υγεία του κλονισμένη από τις καταχρήσεις (μεταξύ άλλων, και με ένα ανεύρυσμα αορτής) αλλά και με τον γάμο του να καταρρέει, θα βρισκόταν νεκρός στο στούντιό του στο Μανχάταν. Η αυτοκτονία έμοιαζε να είναι το ύστατο έργο του: Ημίγυμνος, Έχοντας αφήσει πολύ νερό να τρέξει στο πάτωμα και να αναμειχθεί με το αίμα του –το άφθονο αίμα που κύλησε όταν έκοψε με ξυράφι τις αρτηρίες των χεριών του–, παρέπεμπε ευθέως στους αιμάτινους πίνακές του. Ήταν 66 ετών. 

Λεξικό για την παράσταση

Το NFT (Non-Fungible Token: μη ανταλλάξιμο διακριτικό) είναι σχεδιασμένο για να αποδεικνύει το ιδιοκτησιακό καθεστώς των άυλων πραγμάτων στον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας. Όταν δύο πράγματα έχουν την ίδια χρήση, όπως για παράδειγμα τα χρήματα, είναι ανταλλάξιμα. Δύο διαφορετικά κέρματα ευρώ είναι ανταλλάξιμα. Μη ανταλλαξιμότητα σημαίνει ότι δεν μπορεί κανείς να ανταλλάξει ένα πράγμα με κάποιο άλλο, γεγονός που καθιστά αυτό το ένα πράγμα μοναδικό. Μέσω των μοναδικών NFT, οι ψηφιακοί καλλιτέχνες (που εισέπρατταν μόνο likes μέχρι πρόσφατα) μπορούν πλέον να υπογράφουν και να πωλούν τα έργα τους (memes, gifs, tweets και κάθε είδους ψηφιακά έργα, τα οποία μπορεί ακόμα να αντιγράψει οποιοσδήποτε). Οι ίδιοι διατηρούν τα πνευματικά δικαιώματα και τα δικαιώματα αναπαραγωγής. Για να το θέσουμε με όρους μιας συλλογής φυσικών έργων τέχνης: ο καθένας μπορεί να αγοράσει ένα αντίγραφο έργου του Rothko, αλλά μόνο ένα άτομο μπορεί να έχει στην κατοχή του το πρωτότυπο. 

BLOCKCHAIN είναι ένα σύστημα καταγραφής πληροφοριών, με έναν τρόπο που καθιστά δύσκολή έως και αδύνατη την αλλοίωση, την παραβίαση ή την εξαπάτηση του συστήματος. Ένα blockchain αποτελεί ουσιαστικά ένα ψηφιακό μητρώο συναλλαγών που αντιγράφεται και κατανέμεται σε ολόκληρο το δίκτυο υπολογιστικών συστημάτων. Είναι κρυπτογραφικά ασφαλές και αποκεντρωμένο. Η τεχνολογία του blockchain είναι διαφανής σε επίπεδο ροής δεδομένων, αλλά ταυτόχρονα επιτρέπει στους χρήστες να παραμένουν ανώνυμοι. Το blockchain επέτρεψε την εμφάνιση μιας δοκιμασμένης μεθόδου λειτουργίας ψηφιακού νομίσματος (των κρυπτονομισμάτων), που κυκλοφορεί ανεξάρτητα από κεντρικές τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. 

PROVENANCE (προέλευση, πιστοποίηση) αποκαλείται η τεκμηρίωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος ενός έργου τέχνης, που αποτυπώνει την ιστορία της κυριότητάς του, συμβάλλοντας έτσι στην επαλήθευση της αυθεντικότητας και της αξίας του. Στον τομέα των NFT, η provenance εμφανίζεται ως blockchain, παρέχοντας την καταγραφή και τον εντοπισμό των ψηφιακών αντικειμένων, της γνησιότητας και της πηγής τους. 

RADICAL CARE (ριζική φροντίδα) ονομάζεται η σκόπιμη διεργασία εδραίωσης σχέσεων μεταξύ ανθρώπων και μη ανθρώπων ή τεχνητής νοημοσύνης, η οποία ενισχύει τη συναίσθηση και ενθαρρύνει την ανταλλαγή κοινωνικού κεφαλαίου (αλλά και οποιουδήποτε άλλου κεφαλαίου) και ένα επίπεδο διατομεακής ευαισθητοποίησης. Επιδιώκει να καταδείξει με ενσυναίσθηση τις εμπειρίες, τις ανάγκες και τις επιθυμίες, προκειμένου να οικοδομήσει μια κοινότητα βασισμένη στην αμοιβαία φροντίδα. Στοχεύει στην ανάδειξη της αλληλεξάρτησης όλων μας· σημαίνει να φροντίζουμε όλα όσα είναι πέρα από εμάς. 

SHANZHAI κυριολεκτικά σημαίνει «πλαστό». Είναι ένας κινεζικός νεολογισμός που αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει τις απομιμήσεις επώνυμων προϊόντων. Τα σανζάι, όμως, προσαρμόζονται πολύ γρήγορα στις νέες συνθήκες και εκμεταλλεύονται τις δυνατότητές τους για να βελτιωθούν. Τα προϊόντα αυτά εμπνέονται μεν από το πρωτότυπο, αλλά στη συνέχεια διαφοροποιούνται από αυτό και μεταλλάσσονται τελικά σε κάτι που γίνεται το ίδιο αυθεντικό. Τα σανζάι υπονόμευσαν την ισχύ του αυθεντικού, την πνευματική ιδιοκτησία και την τεχνογνωσία. Αποδομούν την έννοια της δημιουργίας ως μιας πράξης κατασκευής πραγμάτων εκ του μηδενός και εμπεριέχουν μια παιγνιώδη, αναρχική ενέργεια. 

Λίγα λόγια για τον Łukasz Twarkowski

Ο Łukasz Twarkowski (γενν. 1983) είναι σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, σκηνογράφος και δημιουργός πολυμεσικών παραστάσεων που συνδυάζουν θέατρο και εικαστικά, καθώς επίσης συνεργάτης του διάσημου Πολωνού θεατρικού σκηνοθέτη Krystian Lupa, με τον οποίο δούλεψε σε διάφορες παραγωγές τα τελευταία δέκα χρόνια. Ο Λούκας Τβαρκόσφκι ίδρυσε επίσης την «Ομάδα Προβλημάτων Ταυτότητας», μια πολυθεματική συλλογικότητα με σκοπό τον συνδυασμό των εικαστικών και παραστατικών τεχνών με τη λογοτεχνία, την αρχιτεκτονική και την ηχητική τέχνη, στην οποία ανήκε μέχρι το 2017. Μέχρι πρότινος συνεργαζόμενος σκηνοθέτης στο Teatr Polski στο Βρότσλαβ, είναι πλέον ανεξάρτητος σκηνοθέτης που ανεβάζει έργα σε διάφορα θέατρα σε όλη την Ευρώπη.

ΙΝΦΟ

ROHTKO 
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Συγγρού 107
Παρασκευή – Κυριακή 19:00
Διάρκεια: 3 ώρες και 55 λεπτά (με διάλειμμα 20 λεπτών)

Η παράσταση είναι στα λετονικά και στα αγγλικά με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.

Στην παράσταση γίνεται χρήση στροβοσκοπικών φωτισμών (strobe lights).
Κατά τη διάρκεια της παράστασης και για τις ανάγκες του έργου, οι ηθοποιοί καπνίζουν επί σκηνής.

Εισιτήρια
Έναρξη προπώλησης: Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου, στις 17:00
Κανονικό: 7, 25, 35, 45 €
Μειωμένο, Φίλος, Παρέα 5-9 άτομα: 20, 28, 36 €
Παρέα 10+ άτομα: 18, 25, 32 €
Κάτοικος Γειτονιάς: 7 €*
Ανεργίας, ΑμεΑ: 5 €
Συνοδός ΑμεA: 10 €

*Η αγορά των εισιτηρίων Κατοίκων Γειτονιάς πραγματοποιείται αποκλειστικά από τα εκδοτήρια της Στέγης, Τετάρτη έως Παρασκευή και ώρες 12.00-18.00. Πρόσβαση από την “Eίσοδο καλλιτεχνών” επί της οδού Γαλαξία.

Με την υποστήριξη της Ticketmaster

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΠΩΛΗΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

Η υπηρεσία digital ticket / print@home είναι διαθέσιμη για τις online αγορές εισιτηρίων. Ανοίξτε το pdf στη smart συσκευή σας, εναλλακτικά αποθηκεύστε το εισιτήριό σας στο android ή IOS wallet σας ή τυπώστε το και μπείτε απευθείας στην αίθουσα.

ΓΡΑΜΜΗ ΑΓΟΡΑΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
2111981784
ΓΡΑΜΜΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΣΤΕΓΗΣ
2130178200
ΓΡΑΜΜΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ ΑμεΑ
2130178036 και [email protected]

ΕΚΔΟΤΗΡΙΑ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ (Συγγρού 107)
Τα ταμεία της Στέγης λειτουργούν μόνο τις ημέρες των παραστάσεων

ΔΕΙΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΤΗ GALLERY ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗς ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΣΙΝΗ ΑΘΗΝΑΪΚΗ GENERALE ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ