Robert McCabe: Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ Τα χρόνια της ελπίδας

Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, ECCD, Robert McCabe, Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ, Τα χρόνια της ελπίδας, Ίδρυμα Γουλανδρή,

Την Τετάρτη, 22 Νοεμβρίου 2023, το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών (Ε.Π.Κε.Δ.) παρουσίασε το Λεύκωμα του φιλέλληνα φωτογράφου Robert McCabe με τίτλο «Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ Τα χρόνια της ελπίδας» στην κατάμεστη αίθουσα του αμφιθεάτρου του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα.

Τα κείμενα που συνοδεύουν το Λεύκωμα είναι των Παναγιώτη Ροϊλού, Κατερίνας Λυμπεροπούλου και Robert McCabe. Η ελληνόφωνη έκδοση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, ενώ η αγγλόφωνη από τον οίκο Abbeville Press.

Στην παρουσίαση του λευκώματος μίλησαν οι: Παναγιώτης Ροϊλός, Πρόεδρος Δ.Σ. Ε.Π.Κε.Δ. Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Harvard, Robert McCabe, φωτογράφος, Κώστας Κωστής, Καθηγητής ΕΚΠΑ, Διευθυντής ΜΙΕΤ, Έρη Σταυροπούλου Καθηγήτρια ΕΚΠΑ, Μέλος Δ.Σ. Ε.Π.Κε.Δ.

Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Κυριάκος Κουτσομάλλης, Γενικός Διευθυντής Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή και η Άννα Πατάκη εκδότρια.

Tον συντονισμό έκανε η Κατερίνα Λυμπεροπούλου, δημοσιογράφος.

«Στην καμπή της διαδρομής της ανθρωπότητας σήμερα προς την υπέρβαση τής μέχρι τώρα σύλληψης και έκφανσης του ίδιου του εαυτού της, που σε λίγες δεκαετίες από τώρα θα επιφέρει ριζικές τομές στην οικονομία, την πολιτική, την οικολογία, τον πολιτισμό, η ελπίδα δεν είναι βεβαίως αμελητέο εφόδιο, αλλά δεν μπορεί από μόνο της να είναι το πιο δημιουργικό και καίριο. Το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών έχει ως όραμα να καταδείξει στην πράξη, μέσω της παραγωγής και προώθησης σε διεθνές επίπεδο δημιουργικών πολιτιστικών παρεμβάσεων και κριτικού στοχασμού ότι το δελφικό παράγγελμα γνώθι σαυτόν δεν ήταν ποτέ άλλοτε τόσο επίκαιρο για τον συλλογικό, όχι ατομικό πλέον, ανθρώπινο εαυτό όσο σήμερα», ανέφερε, μεταξύ άλλων ο Παναγιώτης Ροϊλός.

Στην δική του ομιλία, ο Robert McCabe, επέλεξε να αναφερθεί στα όσα του λείπουν σήμερα από την περίοδο των πρώτων του επισκέψεων στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του '50. «Μου λείπουν οι ενίοτε υπερβολικές, εντελώς αδικαιολόγητες εκφράσεις φιλοξενίας, φιλίας και γενναιοδωρίας. Για παράδειγμα: Σαντορίνη στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Λίγοι τουρίστες. Ένα πολύ φτωχό νησί. Ήμασταν πέντε άτομα. Ο οικογενειακός μου γιατρός, ο αδερφός μου και ένα ζευγάρι Γάλλων. Είχαμε δύο ή τρία πλήρη γεύματα την ημέρα στο εστιατόριο του Λουκά. Μετά από κάθε γεύμα, ο Λουκάς έλεγε να τον πληρώσουμε αργότερα όταν θα ήμασταν έτοιμοι να φύγουμε. Εκείνη η μέρα ήρθε μετά από μια εβδομάδα. Τελειώσαμε ένα άλλο υπέροχο γεύμα και είπαμε στον Λουκά ότι φεύγαμε και ζητήσαμε τον λογαριασμό. Η απάντησή του ήρθε χωρίς δισταγμό: ‘Souvenir!!!’ Και το εννοούσε! (Ένας από εμάς έκρυψε χρήματα κάτω από ένα πιάτο στην κουζίνα)».

Με τη σειρά του, ο Κώστας Κωστής επέλεξε να μιλήσει για το έργο κορυφαίων Ελλήνων φωτογράφων που δεν βρίσκονται εν ζωή κάνοντας συσχετισμούς με το έργο του Robert McCabe που συνεχίζει να απαθανατίζει την Ελλάδα αδιάλειπτα για δεκαετίες. «Πώς βλέπει αυτές τις φωτογραφίες ένας σημερινός νέος ή νέα που δεν έζησε εκείνη την εποχή;... Βλέπει λοιπόν έναν τρόπο ζωής που δεν υπάρχει πια, με φωτογραφίες που απομνημειώνουν τα στοιχεία μιας άλλης εποχής και τόπους που δεν είναι πια έτσι. Μιας εποχής όχι μόνο χωρίς ίντερνετ και ηλεκτρονικούς υπολογιστές, αλλά και χωρίς ηλεκτρικό φως, χωρίς πολλά αυτοκίνητα, πλοία, δρόμους και άλλα πολλά. Λοιπόν ήταν χειρότερη από τη δική μας, ήταν αβάσταχτη ή μήπως ελπιδοφόρα;», αναρωτήθηκε με τη σειρά της η κυρία Σταυροπούλου.

Από τη μεριά του, ο Κυριάκος Κουτσομάλλης επεσήμανε την «οξυμένη, διορατική κι ευαίσθητη ματιά του άξιου και ικανού χειριστή της διαφραγματικής λειτουργίας του φωτογραφικού φακού του δημιουργού», ενώ η Αννα Πατάκη αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην 20χρονη και πλέον, αδιάλλειπτη συνεργασία του γνωστού εκδοτικού οίκου με τον Robert McCabe

Η έκθεση

Η έκθεση του φωτογραφιών του λευκώματος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών στους Δελφούς (Ιούνιος -Σεπτέμβριος 2023). Μετά την έκθεση, τα έργα δωρίστηκαν στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και αποτελούν μέρος της μόνιμης συλλογής του ενώ αυτό τον μήνα θα παρουσιαστούν στο War Memorial Museum στη Σεούλ της Κορέας υπό την αιγίδα του Έλληνα πρέσβη στη Σεούλ και του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.

Το Λεύκωμα: Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ Τα χρόνια της ελπίδας

Δέκα χρόνια μετά την αποχώρηση των Γερμανών κατακτητών από την Ελλάδα και πέντε μετά το τέλος του Εμφυλίου πολέμου, ο φωτογράφος Robert McCabe, φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, επισκέφθηκε την Ελλάδα για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού που ήταν προγραμματισμένο να διαρκέσει δυο εβδομάδες. Αλλά μετά την πρώτη εβδομάδα, ο ίδιος κι ο αδερφός του, Τσαρλς, πήραν την μεγάλη απόφαση να ακυρώσουν τις προγραμματισμένες επισκέψεις σε Αίγυπτο, Ιταλία και Γαλλία κι απλά να μείνουν στην Ελλάδα. Η Ελλάδα που πρωτοείδε ήταν βουτηγμένη στη φτώχεια. Ωστόσο, διαρκής ήταν η έκπληξη κι η ευχαρίστηση που ένιωθε από το κέφι, τη ζεστασιά και το φιλόξενο πνεύμα των ανθρώπων αυτών που είχαν επιβιώσει από τον εφιάλτη του πολέμου και τα επακόλουθα δεινά του.

Έτσι ξεκίνησαν οι «δύο εβδομάδες» που έγιναν μια ολόκληρη ζωή. Τα ταξίδια στην Ελλάδα συνεχίστηκαν και ο βαθύς δεσμός του Robert McCabe με τη χώρα δυνάμωσε με το πέρασμα των χρόνων. Αυτό που παρατήρησε ως επισκέπτης και στη συνέχεια ζώντας στην Ελλάδα, ήταν αρχικά μια αργή ανάκαμψη, αλλά στη συνέχεια μία αξιοσημείωτη ανάπτυξη και μεταμόρφωση της χώρας σε μοντέρνο ευρωπαϊκό κράτος. Η Ελλάδα ήταν μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης πριν από τον πόλεμο — ως εκ τούτου ο δρόμος ήταν μακρύς και δύσκολος.

Οι φωτογραφίες του Λευκώματος απεικονίζουν τoν τόπο και τους ανθρώπους στα μεταπολεμικά χρόνια μέσα από τη ματιά του Robert McCabe. Από την Ήπειρο μέχρι την Κρήτη και από την Πύλο μέχρι τη Ρόδο, ο Αμερικανός φωτογράφος αιχμαλωτίζει τα χρόνια της ελπίδας, της ανοικοδόμησης, της νέας εποχής, του «ανοίγματος», του μεταβατικού και κομβικού σημείου της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας.

Το Λεύκωμα κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πατάκη, υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών και στα αγγλικά με τίτλο “Greece after the War. Years of hope” από τις Εκδόσεις Abbeville Press.

Robert A. McCabe: Σύντομο Βιογραφικό

O Robert A. McCabe τράβηξε τις πρώτες του φωτογραφίες το 1939, σε ηλικία πέντε ετών. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ευρώπη, το 1954, έβγαλε την πρώτη από τις πολλές του εµβληµατικές φωτογραφίες της Ελλάδας. Έχει εκδώσει 20 λευκώµατα κι έχει εκθέσει τη δουλειά του σε πολλά µέρη στην Ελλάδα, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες και σε πολλούς χώρους στις ΗΠΑ. Από τις Εκδόσεις Πατάκη έχουν κυκλοφορήσει τα βιβλία του: Μυκήνες 1954, το καταµεσήµερο (κείµενο: Αθηνά Κακούρη), Ελλάδα: Tα χρόνια της αθωότητας (1954 – 1965), Τρεις µέρες στην Αβάνα, Στο δρόµο για την Ελλάδα, Ελλάδα-Κίνα. Λαοί αρχαίοι, κόσµοι που αλλάζουν, Μύκονος 1955-1957, Ο τελευταίος µοναχός των Στροφάδων. Αναφορά από ένα άγνωστο νησί του Ιονίου (σε συνεργασία µε την Κατερίνα Λυµπεροπούλου), Σαντορίνη – Εικόνες µιας άλλης εποχής (σε συνεργασία µε τη Μαργαρίτα Πουρνάρα), Γράµµα από την Κάσο, 1965 (κείµενα: Νίκος Γ. Μαστροπαύλος, έρευνα: Μαριλέν Φραγκούλη Κέδρος), Η Ελλάδα μετά τον πόλεμο.Τα χρόνια της ελπίδας (σε συνεργασία με τον Παναγιώτη Ροϊλό και την Κατερίνα Λυµπεροπούλου). Ζει µεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ και το 2019 πολιτογραφήθηκε Έλληνας.

Παρακάτω ακολουθεί μια πλούσια επιλογή από φωτογραφικά στιγμιότυπα της εκδήλωσης με τον φακό της PANOULIS Photography