Jean Marie Straub (1933-2022)

Με μια σύντομη αλλά συγκινητική ανάρτηση, η Ταινιοθήκη της Ελβετίας ανακοίνωσε τον θάνατο του Γάλλου πρωτοπόρου των κινηματογραφικών εικόνων Ζαν Μαρί Στρομπ.

Ο θρυλικός σκηνοθέτης μιας από τις σημαντικότερες μουσικές βιογραφίες όλων των εποχών, του Χρονικού της Άννα Μαγκνταλένα Μπαχ (1968), άφησε εποχή κυρίως στις δεκαετίες του 60, του 70 και του 80, σκηνοθετώντας μαζί με τη σύντροφό του Ντανιέλ Υγιέ (που πέθανε από καρκίνο το 2006 στα 70 της) μια σειρά από αισθητικά και ιδεολογικά ριζοσπαστικές ταινίες. Μια καριέρα που άρχισε ουσιαστικά το 1965 με μια ταινία όπως οι Ασυμφιλίωτοι (με τον χαρακτηριστικό υπότιτλο «Μόνο η Βία βοηθάει εκεί που η Βία βασιλεύει») δεν θα μπορούσε παρά να βρίσκεται πάντα στην πρώτη γραμμή. Μαχητικοί Μαρξιστές παλαιάς κοπής, ασυμβίβαστοι με την κατεστημένη τότε κινηματογραφική ιδεολογία, βρέθηκαν αριστερά ακόμη και από τον Γκοντάρ, προκαλώντας συνεχώς «σκάνδαλα» με τις θεματικές τους: Μάθημα Ιστορίας το 1972 με θέμα τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Ρωμαϊκό Ιμπεριαλισμό, Μωϋσής και Ααρών το 1975, πρωτοποριακή οπτικοποίηση της ατονικής όπερας του Άρνολντ Σένμπεργκ, Ταξικές Σχέσεις το 1984, διασκευή της Αμερικής του Κάφκα, Σικελία το 1999 και πολλά άλλα. Το αριστούργημά τους ωστόσο παραμένει το Χρονικό της Άννα Μαγκνταλένα Μπαχ του 1967 που παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του Μπαχ με όχημα τη σύζυγο του Άννα. Μια ταινία που επηρέασε ριζικά τον τρόπο κινηματογραφικής απεικόνισης της μουσικής.

Το σκηνοθετικό δίδυμο στην ώριμη φάση της ζωής του

Στην Ελλάδα το έργο τους δεν βρήκε ποτέ διανομή ωστόσο είχαν υπάρξει αφιερώματα τόσο από το Ινστιτούτο Γκαίτε όσο και από το Γαλλικό Ινστιτούτο σε παλιότερες εποχές (στις εποχές του «Σύγχρονου Κινηματογράφου») και μάλιστα με την παρουσία των ίδιων των δημιουργών.

Ο Ζαν Μαρί Στρομπ, γεννημένος στο Μετς της Γαλλίας το 1933, ξεκίνησε ως βοηθός μεγάλων δημιουργών (Jean Renoir, Abel Gance, Jacques Rivette, Robert Bresson κ.α.). Τότε ήρθε σε επαφή με την ομάδα που δημιουργήθηκε από τους Jacques Rivette, François Truffaut και Jean-Luc Godard, τους πρωτοπόρους της Nouvelle Vague. Θα φύγει από την Γαλλία κατά τη διάρκεια του πολέμου της Αλγερίας και θα βρει καταφύγιο στη Γερμανία μαζί με τη σύντροφό του, όπου το δίδυμο ξεκινά τη συνεργασία του το 1962 με την μικρού μήκους ταινία “Machorka-Muff”. Τα θεμέλια του αφηγηματικά και αισθητικά ασυμβίβαστου ύφους του κινηματογραφικού διδύμου θα τεθούν το 1967, όπως είπαμε πιο πάνω με το Χρονικό της Άννα Μαγκνταλένα Μπαχ. 50 χρόνια αργότερα, το 2017, το Φεστιβάλ του Λοκάρνο, στην Ελβετία όπου είχε εγκατασταθεί και έζησε μέχρι το θάνατό του, θα του απένειμε τιμητική Χρυσή Λεοπάρδαλη για το σύνολο του έργου του.

Ο Ζαν Μαρι Στρομπ, η Χρυσή Λεοπάρδαλη και το Αμείλικτο Πέρασμα του Χρόνου

«Ευχαριστούμε Ζαν-Μαρί για τη γενναιοδωρία και την πολύ επίκαιρη αιχμηρή ματιά σου στον κόσμο. Θα διαφυλάξουμε την κληρονομιά σου και θα την κάνουμε να λάμψει», έγραψε ο Frédéric Maire, διευθυντής της Ταινιοθήκης της Ελβετίας, στον ιστότοπο του ιδρύματος.

Το έργο του χρήζει άμεσα ανακάλυψης από τις νεότερες σινεφίλ γενιές. Ακούν Ταινιοθήκη και Φεστιβάλ;

Τάσος Ντερτιλής

(Με συμπληρωματικά στοιχεία από ΑΠΕ-ΜΠΕ)