Μίκης Θεοδωράκης - Ντμίτρι Σοστακόβιτς

Μια συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής

και της Κρατικής Ορχήστρα Αθηνών

Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου, ώρα 20:00

Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης

 

Το αφιέρωμα στο συμφωνικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη ξεκινά την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου (ώρα: 08.30 μμ.) στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης με την παρουσίαση του Adagio και του Κοντσέρτου για πιάνο αρ. 2, με σολίστ τον διάσημο Γαλλοκύπριο πιανίστα και συνθέτη Κυπριανό Κατσαρή. Στο δεύτερο μέρος της βραδιάς, θα ακουστεί η Συμφωνία αρ. 6 σε σι ελάσσονα, έργο 54 του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, ενός από τους μεγαλύτερους Ρώσους συνθέτες του 20ού αιώνα. Πρόκειται για συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Τις συνθέσεις θα ερμηνεύσει η Κ.Ο.Α. υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Λουκά Καρυτινού.

Η σχέση του Μίκη Θεοδωράκη με τη συμφωνική μουσική...

... υπήρξε κάτι περισσότερο από ζωτική για τον μεγάλο Έλληνα δημιουργό, όπως φαίνεται άλλωστε από την εκμυστήρευσή του στον Γιώργο Αρχιμανδρίτη, συγγραφέα του βιβλίου «ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: η ζωή μου» (Εκδόσεις Πατάκη, 2011):

«Η συμφωνική μουσική αποτελεί το κορυφαίο πνευματικό επίτευγμα της δυτικής σκέψης, ιδιαίτερα των Γερμανών, ισάξιο με την αθάνατη αρχιτεκτονική και το αρχαίο δράμα», αναφέρει ο Θεοδωράκης σε απόσπασμα της βιογραφίας του. Λίγο παρακάτω, παραθέτει τη φιλοσοφική του άποψη για το πολύτιμο αγαθό της αρμονίας και της μουσικής στον ανθρώπινο βίο: «Επειδή πιστεύω ότι για τα έλλογα όντα, δηλαδή για τον άνθρωπο, η ζωή είναι ένας συνεχής αγώνας μεταξύ της αρμονίας και του χάους, ο θρίαμβος της ζωής επί του θανάτου ολοκληρώνεται με την πλήρη πνευματική απογείωση που, μέσω της αρμονίας, μάς οδηγεί στην ταύτισή μας με το ιερό κέντρο της συμπαντικής αρμονίας ως τη μοναδική απόδειξη ότι εκτιμήσαμε σωστά τη δωρεά της ζωής. Φανταστείτε την ευτυχία που ένιωσα με την αποκάλυψη της συμφωνικής μουσικής. Έως τότε θεωρούσα τον εαυτό μου τυχερό, γιατί με είχε επιλέξει η μουσική άθελά μου, χαρίζοντάς μου τη δυνατότητα να ζω μέσα στον κόσμο της μουσικής αρμονίας».

 

Το Adagio και το Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 2 σύμφωνα με τους μελετητές του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, ανήκουν στην πρώτη του δημιουργική περίοδο (1937-1960), κατά την οποία αφοσιώθηκε κυρίως στη σύνθεση συμφωνικών έργων και μουσικής δωματίου ακολουθώντας τις δυτικοευρωπαϊκές μορφές και σύγχρονες τεχνικές. Το Αdagio είναι μια ατμοσφαιρική παρτιτούρα μουσικής δωματίου για σόλο τρομπέτα ή φλάουτο, έγχορδα και κρουστά που γράφτηκε την Πρωτομαγιά του 1993.

Το Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 2 είναι κατά πολύ προγενέστερο. Χρονολογείται από το 1958, μια χρονιά που εντάσσεται στην ιδιαίτερα παραγωγική «ευρωπαϊκή» επταετία του Θεοδωράκη 1954-1960, κατά την οποία έγραψε αρκετά μπαλέτα και μουσική για τον κινηματογράφο. Μάλιστα, ένα αξιοσημείωτο γεγονός που συνέβη κατά τη διάρκεια αυτής της επταετούς περιόδου είναι ότι ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς –στον οποίο είναι αφιερωμένο το δεύτερο μέρος της συναυλίας της Παρασκευής 10 Φεβρουαρίου– απένειμε ο ίδιος στον Μίκη Θεοδωράκη το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ της Μόσχας για τη Σουίτα αρ. 1 για πιάνο και ορχήστρα, το 1957. Σχεδόν μία δεκαετία αργότερα, ο Σοστακόβιτς έλαβε μέρος σε διεθνείς επιτροπές προσωπικοτήτων από τον κόσμο των γραμμάτων και των τεχνών (μέλη τους υπήρξαν επιφανέστατοι καλλιτέχνες και συγγραφείς, όπως ο Άρθουρ Μίλλερ, ο Σερ Λώρενς Ολίβιε, ο Υβ Μοντάν και πολλοί άλλοι), οι οποίες άσκησαν ισχυρές πιέσεις στο καθεστώς των συνταγματαρχών και κατόρθωσαν να επιτύχουν την απελευθέρωση του συνθέτη από τις φυλακές του Ωρωπού. Τελικώς ο Θεοδωράκης αποφυλακίστηκε και μετέβη στο Παρίσι τον Απρίλιο του 1970.

Με τη Συμφωνία αρ. 6 έργο 54  ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς φιλοδοξούσε να υλοποιήσει ένα μεγαλόπνοο σχέδιό του, το οποίο εντούτοις δεν ευοδώθηκε, παρότι ο σπουδαίος Ρώσος συνθέτης το είχε ήδη δημοσιοποιήσει. Το 1938 ανακοίνωσε ότι σκόπευε να συνθέσει μια μνημειώδη παρτιτούρα για σολίστ, χορωδία και ορχήστρα που θα βασιζόταν στο ποίημα «Βλαντίμιρ Ίλιτς Λένιν» του Μαγιακόφσκυ. Διαπιστώνοντας ότι οι στίχοι του ποιητή δεν τον διευκόλυναν ως προς τη μελοποίηση, κατέφυγε και σε άλλα σχετικά λογοτεχνικά κείμενα, αλλά και πάλι οι προσπάθειές του δεν τελεσφόρησαν. Τον Ιανουάριο του 1939, ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς(1906-1975), σε ραδιοφωνικό του μήνυμα, αναφέρθηκε και πάλι στην Έκτη Συμφωνία, χωρίς ωστόσο να κάνει την παραμικρή μνεία περί Λένιν. Εν τέλει, το ορχηστρικό μέρος της ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Η Συμφωνία αρ. 6 έργο 54 γράφτηκε στην τονικότητα της σι ελάσσονος, είναι τριμερής (Largo, Allegro, Presto) και έχει διάρκεια περί τα 30 λεπτά. Σε σχόλιό του στον σοβιετικό Τύπο ο Σοστακόβιτς σημειώνει για το περιεχόμενό της: «Ο μουσικός χαρακτήρας της θα διαφέρει από τη διάθεση και τη συγκινησιακή ένταση της Πέμπτης [...]. Στην τελευταία μου συμφωνία προέχουν η ενατένιση και η λυρικότητα. Ήθελα να μεταδώσω μέσω του έργου μου την αίσθηση της άνοιξης, της χαράς, της νεότητας». Η Έκτη παρουσιάστηκε σε πρώτη εκτέλεση στη Μεγάλη Αίθουσα της Φιλαρμονικής του Λένινγκραντ στις 21 Νοεμβρίου του 1939 υπό τη διεύθυνση του θρυλικού μαέστρου Γεβγκένι Μραβίνσκυ και χαιρετίστηκε από τους σοβιετικούς κριτικούς ως έργο απελευθερωμένο από φορμαλισμούς. Η πρώτη μονοφωνική ιστορική ηχογράφησή της καταγράφεται στα 1940 για την εταιρεία RCA Victor (Ορχήστρα της Φιλαδέλφειας υπό τον Λέοπολντ Στοκόφσκυ).

Ο Κυπριανός Κατσαρής που θα ερμηνεύσει το Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο του Μίκη Θεοδωράκη, έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους πλέον αντισυμβατικούς ερμηνευτές της διεθνούς σχολής του σύγχρονου πιάνου. Επίσης, συγκαταλέγεται από έγκριτα μουσικά έντυπα στους 100 καλύτερους πιανίστες του 20ού αιώνα, ενώ το όνομά του συμπεριλαμβάνεται στα λήμματα έγκυρων μουσικών εγκυκλοπαιδικών σειρών και λεξικών, καθώς και μουσικολογικών συγγραμμάτων. Κορυφαίοι σύγχρονοι συνθέτες όπως ο Ολιβιέ Μεσσιάν έχουν επαινέσει την «ατσάλινη τεχνική» του, το «φλογερό του πνεύμα» και την «ακτινοβολία» του ήχου του.

Γεννημένος στη Μασσαλία, το 1951 ο Γαλλοκύπριος συνθέτης και ερμηνευτής διακρίθηκε για τις επιδόσεις του σε σημαντικούς διεθνείς διαγωνισμούς (Τσίφρα, Ρουσσέλ, Βασίλισσα Ελισάβετ, Rostrum-UNESCO, κ.ά.). Έκανε το ντεμπούτο του στο Θέατρο των Ηλυσίων Πεδίων στις 8 Μαΐου 1966 με την «Ουγγρική φαντασία» του Λιστ. Κατά τη μακρά σταδιοδρομία του, ο Κυπριανός Κατσαρής έχει δώσει ρεσιτάλ και κοντσέρτα στα μεγαλύτερα συμφωνικά κέντρα όλου του κόσμου, παίζοντας έργα του κλασικού ρεπερτορίου, αλλά και χαμένες ή ξεχασμένες παρτιτούρες όπως το Κοντσέρτο σε ουγγρικό στυλ των Λιστ-Τσαϊκόφσκι ή η μεταγραφή για πιάνο του μπαλέτου «Τα πλάσματα του Προμηθέα» του Μπετόβεν. Το φάσμα του ρεπερτορίου του είναι εντυπωσιακά ευρύ και εκτείνεται από τον Μπαχ ως τον Μπουλέζ. Ο διάσημος δεξιοτέχνης έχει συμπράξει με εξαίρετες ορχήστρες όπως η Φιλαρμονική του Βερολίνου, η Στάατσκαπελλε της Δρέσδης, η Γκεβάντχαους της Λειψίας, η Κοντσέρτχεμποου του Άμστερνταμ, η Συμφωνική NHK του Τόκυο, οι Φιλαρμονικές του Κλήβελαντ, της Ουάσινγκτον, κ.ά. Έχει συνεργαστεί με διακεκριμένους αρχιμουσικούς της εμβέλειας των Μπέρνσταϊν, Αρνονκούρ, Μαζούρ, Μακέρρας, Μπαρσάι, Ντοράτι, Ντοχνάνυι, Ροστροπόβιτς, Τσουνγκ, Ρατλ και άλλων.

Στην Ελλάδα, έχει εμφανιστεί στο παρελθόν πλαισιωμένος από τις Κρατικές Ορχήστρες Αθηνών και Θεσσαλονίκης, την Καμεράτα και άλλα ορχηστρικά σύνολα υπό τη διεύθυνση των Φιδετζή, Μπαλτά, Μιχαηλίδη, Μυράτ και άλλων. Έχει συμμετάσχει σε πλήθος μουσικών και οπτικοακουστικών παραγωγών, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με γνωστές δισκογραφικές εταιρείες και ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα. Αρκετές από αυτές τις παραγωγές έχουν αποσπάσει διεθνή βραβεία.

Σημαντική στιγμή στην καριέρα του υπήρξε η συμμετοχή του στο πολιτιστικό πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου (2008) με δύο συναυλίες στο Εθνικό Κέντρο Παραστατικών Τεχνών, κατά τις οποίες αυτοσχεδίασε επάνω σε αρχαιοελληνικές και κινεζικές μελωδίες. Επιπλέον, παράλληλα με τη σολιστική και μουσικοπαιδαγωγική του δραστηριότητα, αλλά και με τη συμμετοχή του σε κριτικές επιτροπές διεθνών διαγωνισμών, ο κορυφαίος πιανίστας ασχολείται και με το Katsaris Piano Quintet, που ίδρυσε ο ίδιος, το οποίο έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές σε Αμερική, Ευρώπη και Ιαπωνία.

Ο Κυπριανός Κατσαρής έχει τιμηθεί με πολλές διακρίσεις, από τις οποίες ξεχωρίζουν η απονομή του τίτλου του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών από τη γαλλική κυβέρνηση και του Καλλιτέχνη της Ειρήνης από την UNESCO. Του έχουν απονεμηθεί ακόμη το Μετάλλιο Βερμέιγ της πόλης του Παρισιού και το κυπριακό βραβείο του Ιδρύματος Νέμιτσας.

 

Ειδικές τιμές: 6,00 € (Φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑΜΕΑ), 8,50 € (65+, πολύτεκνοι).

 

Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, Αθήνα

Τηλ.Εισιτηρίων: 210 7282333

Τηλεφωνικό κέντρο: 210 7282000