Κώστας Βαρώτσος 2008-2018
Υδρόγειος, 2018
Η έκθεση εγκαινιάζεται την Πέμπτη, 21 Ιουνίου 2018, στις 20:00, από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, κύριο Προκόπιο Παυλόπουλο. Μνημειακά έργα της πρόσφατης δουλειάς του δημιουργού του Δρομέα που μαρτυρούν τη συνεχή πάλη του με την ευθραυστότητα του γυαλιού, τη στιλπνότητα του σιδήρου και φυσικά τη διαφάνεια και το φως.
Οι νέες γλυπτικές δημιουργίες του Κώστα Βαρώτσου στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη
Ο Βαρώτσος εδώ και δεκαπέντε χρόνια ζει και εργάζεται τον περισσότερο καιρό στην Αίγινα, απομονωμένος σε ένα βουνό της, από όπου αντικρίζει τα υπέροχα μικρά νησιά Μοναστήρι και Αγκίστρι. Εκεί βρίσκεται το ατελιέ του, το καταφύγιο της δημιουργικής του δράσης. Η Αίγινα είναι ο τόπος της ηρεμίας, της περισυλλογής μακριά από το πλήθος και τις φωνές των μεγαλουπόλεων. Είναι το νησί που έζησαν και δούλεψαν ο Χρήστος Καπράλος, ο Γιάννης Μόραλης, ο Νίκος Νικολάου και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες. Εκεί που πάντα επιστρέφει μετά τα μεγάλα του ταξίδια και εκεί που πάντα ολοκληρώνει τις δικές του συλλήψεις για την ύλη και τον χώρο, το φως και τη διαύγεια, τη σύζευξη της γλυπτικής με την αρχιτεκτονική, των αναλογιών και της αρμονίας.
Στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη παρουσιάζει μια σειρά νέων έργων του, όπως ο περίφημος «Νάρκισσος», ο οποίος για πρώτη φορά εκτίθεται στην Αθήνα. Πρόκειται για μια ιδιοφυή σύλληψη, όπου το είδωλό του αντανακλάται στην επιφάνεια ενός καθρέφτη πολλαπλασιάζοντας τις ερμηνευτικές προσεγγίσεις του ανεξάντλητου αυτού θέματος. Ο Νάρκισσος, σύμφωνα με τη ελληνική μυθολογία, ήταν ένας ωραίος νέος που περιφρονούσε τον έρωτα. Τον ερωτεύτηκαν παράφορα πολλές Νύμφες και νέες, αλλά εκείνος υπήρξε αδιάφορος. Η Νέμεσις τον τιμώρησε να ερωτευτεί τον εαυτό του και έτσι πέθανε αντικρίζοντας στο νερό το είδωλό του. Στον τόπο αυτό φύτρωσε το λουλούδι που ονομάζεται νάρκισσος. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές αυτού του γοητευτικού μύθου και ο Βαρώτσος κατάφερε στο συγκεκριμένο έργο να συναιρέσει τις διάφορες εκδοχές. Με αφαιρετική διάθεση, επάλληλα στρώματα λεπτών γυαλιών και έντονο κόκκινο χρώμα επάνω στον πολυεστέρα σχηματοποιεί μια λεπτή επιμηκυσμένη φιγούρα που ακουμπάει σε έναν καθρέφτη, μέσα στον οποίο αντανακλάται η εικόνα του Νάρκισσου μαζί με εκείνη του θεατή. Το παιχνίδι με τον καθρέφτη, την ψευδαίσθηση και το αίνιγμα αποτυπώνεται στο έργο με μοναδικό τρόπο.
Ευρώπη, 2018
Η έκθεση περιλαμβάνει, επίσης, το μνημειακό πολύπτυχο «Ευρώπη» (2018), όπου αποκαλύπτονται οι ζωγραφικές του χειρονομίες επάνω στην ατσαλένια επιφάνεια. Δουλεύει με λαμπερά βιομηχανικά χρώματα και αφαιρετική διάθεση, αποτυπώνοντας άλλοτε ακαθόριστες φόρμες και άλλοτε τμήματα από σημαίες χωρών που αγάπησε. Οι έντονες χρωματικές αντιπαραθέσεις κυριαρχούν σε αυτή την τεράστια επιφάνεια, πολλαπλασιάζοντας τις αντανακλάσεις, αφού από τη μια άκρη μέχρι την άλλη καλύπτεται από ισομεγέθη γυαλιά, που και αυτά φέρουν συμπληρωματικά ζωγραφικές του αποτυπώσεις. Πρόκειται για καθαρά, αδιαβάθμητα χρώματα, που κορυφώνουν τη χρωματική τους δύναμη μέσα από τις αντιπαραθέσεις τους, δημιουργώντας την αίσθηση ή την ψευδαίσθηση ότι η γκρίζα ατσάλινη επιφάνεια γίνεται μια τοιχογραφία της παιδικής μας αθωότητας και της ευρωπαϊκής μας ταυτότητας.
Αυτή η αθωότητα, πάντα διακριτική και κρυπτική, χαρακτηρίζει το έργο του Βαρώτσου, όπως η τεράστια αιώρα που εγκατέστησε στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, αφήνοντας να διαφαίνεται κυρίαρχα η λεπτότητα της χρήσης της διαφάνειας των υλικών του, αναιρώντας το βάρος της και τονίζοντας την άψογη σχεδιαστική της υπόσταση. Άλλο ενδεικτικό έργο, που συνδέει τα παιδικά του χρόνια με το σήμερα, είναι η «Φασολιά» (2018, ύψος 5 μ.) από επάλληλες πλάκες γυαλιού και μαρμάρου που όρθωσε στην είσοδο του Ιδρύματος Θεοχαράκη, για να μας θυμίζει πάντα το παραμύθι της ελπίδας και της ευτυχίας.
Ένα νέο του έργο μνημειακών διαστάσεων έρχεται να προστεθεί στην παρούσα έκθεση, η εντυπωσιακή «Υδρόγειος» (2018), κατασκευασμένη από σίδερο και γυαλί, προσεγγίζοντας το σχήμα της σφαίρας με οκτώ αυτόνομες εγκάρσιες τομές. Στο κέντρο της υπάρχει ένα δυνατό φως που πολλαπλασιάζει τις αντανακλάσεις των γυαλιών σαν να μας παραπέμπει στην αναζήτηση ή την αποδοχή μιας ανώτερης αλήθειας. Ο Βαρώτσος δίνει συνέχεια στους προβληματισμούς του, αφού το 1995 στη γκαλερί Giorgio Persano πρωτοπαρουσίασε την «Υδρόγειό» του. Με γεωμετρική αυστηρότητα σχηματοποίησε δύο ημισφαίρια χρησιμοποιώντας συρμάτινα νήματα και ακανόνιστες υαλομάζες, μορφοποιώντας τις δύο τελικές φόρμες. Το ένα ημισφαίριο ίπταται, ενώ το άλλο ακουμπά στο πάτωμα, μια άμεση παραπομπή στον ουρανό και τη γη. Ένα χρόνο αργότερα δημιούργησε μια άλλη «Υδρόγειο» για τον Διεθνή Αερολιμένα Θεσσαλονίκης. Αυτή τη φορά με δύο ανισομεγέθη ημισφαίρια, εγκαταλείποντας το αγαπημένο του υλικό, το γυαλί, για να συνθέσει με πέτρες τις καμπύλες επιφάνειές του. Η πρόσφατη «Υδρόγειος» δίνει συνέχεια στις πλαστικές του μεταμορφώσεις και στην εννοιολογική του πρόθεση να προσεγγίσει το απέραντο σύμπαν.
Η έκθεση στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη περιλαμβάνει ακόμη δώδεκα κυρτά γλυπτά από σίδερο και πολυεστέρα με τίτλο «Στάχυα» (2018), που δίνουν την αίσθηση ότι κάμπτονται στο φύσημα του ανέμου. Τα στάχυα αυτά δεν είναι νατουραλιστικά, δεν δονούνται και δεν πάλλονται. Πολύ σημαντικοί καλλιτέχνες, όπως οι Vincent Van Gogh, Paul Gauguin, Claude Monet και Camille Pissarro μεταξύ των άλλων, εμπνεύστηκαν από τα χρυσά στάχυα και την αίσθηση των απέραντων χρυσών χωραφιών. Η φύση πυροδότησε για μια ακόμη φορά την καλλιτεχνική του έκφραση, όπως παλαιότερα με τα επιβλητικά του «Κυπαρίσσια» μεταξύ των άλλων. Στο πρώτο (ύψος 9 μ.), του 2015, φτιαγμένο από γυαλί και σίδερο εγκατεστημένο στις Σπέτσες, και στο δεύτερο (ύψος 4 μ.), του 2013, στην Πλατεία Μίνωος Μάτσα στα Γιάννενα, από γυαλί και πέτρα, συνδυάζονται δύο ετερόκλητα υλικά, όπως έχει κάνει και σε άλλα έργα του, για να τονίσει την αρμονική συνύπαρξη δύο πολιτισμών.
Την έκθεση συνοδεύει ομότιτλος κατάλογος με χαιρετισμό του κ. Βασίλη Θεοχαράκη και κείμενα των Τάκη Μαυρωτά, Achille Bonito Oliva και Giusi Giaracuni. Επίσης, περιλαμβάνει μια συνέντευξη του κ. Δάκη Ιωάννου, Προέδρου του ΔΕΣΤΕ για το έργο του Κώστα Βαρώτσου από τον Τάκη Μαυρωτά και αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις του γλύπτη στους Μαίρη Αδαμοπούλου, Μαριλένα Αστραπέλλου, Κατερίνα Λυμπεροπούλου, Γιώργο Μυλωνά και Μαργαρίτα Πουρνάρα.
Στον κατάλογο της έκθεσης, ο Τάκης Μαυρωτάς, αναφέρει μεταξύ πολλών και σημαντικών στοιχείων τα εξής: «Ο άνεμος και το κύμα, η παρουσία και η απουσία, η ύλη και ο χώρος ορίζουν τη νέα δουλειά του Κώστα Βαρώτσου. Πρόκειται για μια πλαστική ιστορία, η οποία μέσα στη ροή του χρόνου αντανακλά την άρρηκτη συνοχή του οραματικού του κόσμου. Η γλυπτική για τον ίδιο, από τις αρχές περίπου της δεκαετίας του 1970 έως και σήμερα, εκφράζει μια ριζοσπαστική αναθεώρηση, την αέναη αναζήτηση του διαφορετικού. Στόχος του ήταν και παραμένει, να προσφέρει στον θεατή μια αισθητική πρόκληση, και μια εικαστική απόλαυση. Το γλυπτικό του ιδίωμα δίνει έμφαση στον άμεσα ορατό χώρο, τη φόρμα και το περιεχόμενο, τη διερεύνηση μιας αισθητικής εμπειρίας… Ο Βαρώτσος με το έργο του δίνει τρισδιάστατη μορφή στο ουσιώδες, σε έναν ποιητικό γλυπτικό κόσμο. Με ονειρική διάθεση βάζει φαντασία στην ύλη που αγαπάει και με αυτή δουλεύει περίπου σαράντα χρόνια για να κατακτήσει μια άλλη λάμψη του γυαλιού. Η απλότητα, η λιτότητα και το καίριο κυριαρχούν στη δουλειά του, προσεγγίζοντας χωρίς περιγραφική διάθεση και με απεριόριστη δύναμη ελευθερίας τη γη, τον ουρανό και τη θάλασσα.»
Ο ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΩΤΣΟΣ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΩΣΤΑ ΒΑΡΩΤΣΟΥ
Ο Κώστας Βαρώτσος γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου του 1955 στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης (1973-5) και συνέχισε στην αρχιτεκτονική σχολή της Πεσκάρα. Το 1978 πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στο Centro Culturale Govergense με τίτλο «Γη-Θάλασσα». Το 1980, μετά από δέκα χρόνια παραμονής του στην Ιταλία, επέστρεψε στην Ελλάδα και το 1982 πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα στην Αίθουσα Τέχνης Δεσμός, με τίτλο «Εικόνες που Αναδύονται». Το 1983 με προτροπή του συλλέκτη Δάκη Ιωάννου φιλοτέχνησε το πρώτο δημόσιο έργο του με τίτλο «Ο Ποιητής», που εγκαταστάθηκε στη Λευκωσία της Κύπρου. Πήρε μέρος σε πολλές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό και εκπροσώπησε τη χώρα μας στη διεθνή Μπιενάλε του Σάο Πάολο. Το 1988 έστησε στην πλατεία Ομονοίας τον φημισμένο «Δρομέα», το πιο πολυσυζητημένο του έργο. Εκπροσώπησε στη Μπιενάλε της Βενετίας πρώτα την Ιταλία και μετά την Ελλάδα. Το 1994 ο «Δρομέας» μεταφέρθηκε, λόγω της κατασκευής του μετρό, από την Ομόνοια στην πλατεία απέναντι από την Εθνική Πινακοθήκη. Το 1999 εκλέχθηκε καθηγητής στη Αρχιτεκτονική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 2003 πήρε μέρος στη Μπιενάλε του Πεκίνο. Γλυπτά του κοσμούν πολλούς δημόσιους χώρους στην Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιταλία, την Ελβετία, τις Η.Π.Α., ενώ έχει πραγματοποιήσει πλήθος ατομικών και ομαδικών εκθέσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό.
ΙΝΦΟ
ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΩΤΣΟΣ ΓΛΥΠΤΙΚΗ 2008-2018
Διάρκεια έκθεσης: 20/6-21/10/2018
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα - Κυριακή: 10.00-18.00
ΙΔΡΥΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Β.& Μ. ΘΕΟΧΑΡΑΚΗ
Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1 τηλ.2103611206
Εmail: [email protected]
Χορηγός Έκθεσης: Renault
Ευχαριστίες
O Τάκης Μαυρωτάς, Διευθυντής Εικαστικού Προγράμματος του Ιδρύματος, εκφράζει τις πιο θερμές ευχαριστίες του στον Κώστα Βαρώτσο για την πραγματοποίηση αυτής της τόσο απαιτητικής έκθεσης. Στον Βασίλη και τη Μαρίνα Θεοχαράκη, οι οποίοι με πάθος υποστηρίζουν την προβολή και την προώθηση εκείνων των δημιουργών που στερεώνουν τη φυσιογνωμία της σύγχρονης τέχνης. Στον Δάκη Ιωάννου για την παραχώρηση της συνέντευξής του για το έργο του Βαρώτσου, στους Achille Bonit Oliva και Giusi Giaracuni για την συγγραφή των αισθητικών τους δοκιμίων στον παρόντα κατάλογο και στους Giorgio Persano, Beatrice Merz, Luigi de Luca και Gioel Straus. Επίσης στους ακούραστους συναδέλφους του, Φώτη Παπαθανασίου, Ευαγγελία Ευθυμιάδου, Μαρίνα Καμπούρογλου, Άννα Γεωργιάδου και Ειρήνη Αλεξανδράκη, για την αρμονική τους συνεργασία.
