Ο Βουρκόλακας στο Θέατρο Αποθήκη – Μια πρεμιέρα που άργησε 120 χρόνια
Από τον Τάσο Ντερτιλή
ΤΟ ΕΡΓΟ
Ο Βουρκόλακας, το μοναδικό θεατρικό έργο του Αργύρη Εφταλιώτη, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, 120 χρόνια μετά το πρώτο του και μοναδικό ανέβασμα για την Ελληνική κοινότητα στη Βάρνα της Βουλγαρίας το μακρινό 1894. Ο Αργύρης Εφταλιώτης (φιλολογικό ψευδώνυμο του ποιητή και πεζογράφου Κλεάνθη Μιχαηλίδη) (1849-1923) υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μορφές της ελληνικής διανόησης στο γύρισμα του 20ου αιώνα, ένας από τους βασικούς δημοτικιστές μαζί με τον Αλέξανδρο Πάλλη και τον Γιάννη Ψυχάρη. Έζησε κυρίως στην Αγγλία και την Ινδία, όπου δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά, και επηρεάστηκε βαθιά από τους συγγραφείς της ρομαντικής γοτθικής λογοτεχνίας. Τις επιρροές του αποτύπωσε στο μοναδικό θεατρικό του έργο, συνθέτοντάς τες με τις παραλογές και τους λαϊκούς μύθους της πατρίδας μας και κυρίως το σπαρακτικό Τραγούδι του Νεκρού αδελφού, δημοτικό τραγούδι που αποτέλεσε εμβληματικό ποίημα για τους ρομαντικούς κύκλους της εποχής. Και βέβαια χρησιμοποίησε τη δημοτική γλώσσα, μια γλώσσα πλούσια σε μνήμες και συναίσθημα, για να γράψει αυτή την Νεοελληνική τραγωδία σε τρεις πράξεις. Το έργο, που κυκλοφόρησε σε συνέχειες από την Εφημερίδα Εστία, θεωρήθηκε πρωτοποριακό στην εποχή του και σχολιάστηκε πολύ θετικά από τους λογοτεχνικούς κύκλους, ωστόσο για κάποιο (μυστήριο) λόγο δεν ευτύχησε ποτέ να δει Ελληνικό σανίδι πέρα από το ερασιτεχνικό του ανέβασμα στην Βουλγαρία.
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
«Φοβούμαι σ’ αδελφάκι μου και λιβανιές μυρίζεις!»…Ποιος δε θυμάται τον εμβληματικό στίχο από το Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού που στοίχειωνε τις παραδόσεις στο μάθημα των Ελληνικών. Να ξανακούς αυτή τη φράση αυτούσια πάνω σε μια σκηνή σκοτεινή κι απόκοσμη κι ενώ από δίπλα σου σχεδόν διαβαίνει ο νεκροζώντανος Κωσταντής, φέρνει ρίγη ανατριχίλας και μια γλυκιά ταραχή. Κι ενώ κοντεύεις να παραδοθείς στη γοητεία του απόκοσμου, έρχεται η σπαρακτική κραυγή της χαροκαμένης Μάνας να σε προσγειώσει στην πραγματικότητα του κακού που έχει πέσει πάνω σε ένα πρώην χαρούμενο επαρχιακό αρχοντόσπιτο.
Η αρχόντισσα κυρά Δέσπω έχει τρεις γιους και μια θυγατέρα μικρή και μονάκριβη. Ο μεγάλος γιος ο Κωνσταντής αποφασίζει να δώσει νύφη την αδελφή του σε ένα πλούσιο φίλο του έμπορο στη μεγάλη πόλη τη Βαβυλώνα. Όμως εκείνη έχει ερωτευθεί το Στεφανή ένα φτωχόπαιδο του χωριού. Προς μεγάλη θλίψη μάνας και κόρης, η απόφαση του Κωνσταντή είναι αμετάκλητη αλλά ο αποχωρισμός φέρνει μεγάλο κακό και συμφορά και θάνατο στα παλληκάρια της κυρα Δέσπως. Κλαίει και οδύρεται η χαροκαμένη μάνα και φωνάζει το γιο της να σηκωθεί από τον τάφο και να της φέρει πίσω την κόρη την ξενιτεμένη να τη δει μια τελευταία φορά πριν κλείσει τα μάτια. Κι εκείνος σηκώνεται…Το χρέος είναι μεγάλο. Και ο Κωνσταντής ακόμα και νεκρός πρέπει να το εκπληρώσει…
Συνταρακτικό το έργο ούτως ή άλλως με τη χαροκαμένη μάνα στο επίκεντρο να γίνεται χείμαρρος συναισθημάτων και ο πρωτοεμφανιζόμενος στη σκηνοθεσία Γιώργος Λύρας πολύ σωστά δεν δίνει έμφαση στα μελοδραματικά στοιχεία, αφαιρεί τα περισσότερα ηθογραφικά στοιχεία και τονίζει τα ελαφρότερα σημεία μέσα από το δίδυμο των γυναικών του χωριού που ανάμεσα σε σταυρούς και αναστεναγμούς τρόμου, δεν παραλείπουν να σχολιάζουν με κουτσομπολίστικη διάθεση τη δράση.
Από την άλλη καταφέρνει να δώσει ένα συναρπαστικό ρυθμό στο έργο, προσαρμόζοντας έτσι τον σχεδόν έμμετρο λόγο του ώστε να καταφέρνει να ακούγεται σαν να γράφτηκε πρόσφατα. Πάντως είναι δύσκολο το εγχείρημα και κάποια λάθη στην απαγγελία δεν αποφεύγονται από το νεαρό καστ. Όλοι όμως, άλλος με περισσότερη κι άλλος με λιγότερη επιτυχία και με μπροστάρη τον Δημήτρη Σαμόλη στο ρόλο του Κωνσταντή, προσπαθούν φιλότιμα να σκαρφαλώσουν στο ερμηνευτικό βουνό από την κορφή του οποίου αγναντεύει τη θέα το ιερό τέρας που λέγεται Νένα Μεντή. Δεν τη φθάνουν βέβαια αλλά είναι σίγουρο ότι στο μέλλον θα καταφέρουν πολύ περισσότερα, παίρνοντας πολύτιμα μαθήματα από την τρέχουσα εμπειρία τους. Όσο για την ακούραστη Νένα, δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψουν το συναισθηματικό βάθος και την εκφραστικότητα προσώπου και σώματος σε όλη τη διάρκεια του έργου. Ρεσιτάλ!
Λιτά και επιβλητικά σκηνικά και κοστούμια τονίζουν το γοτθικό στοιχείο και αν έλειπαν και κάποιες αστοχίες στη μουσική επένδυση θα μπορούσαμε να φανταστούμε έναν νεαρό Τιμ Μπάρτον να κρυφογελάει ευχαριστημένος στα παρασκήνια. Κι έτσι όμως έχουμε ένα σπάνιο από κάθε άποψη έργο, ελαφρά προσαρμοσμένο στη σύγχρονη αισθητική, με καλή αίσθηση του ρυθμού και με ένα ρεσιτάλ ερμηνείας στην καρδιά του. Δεν είναι και λίγα.
Βαθμολογία: * * * 1/2
Η ταυτότητα της παράστασης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Λύρας
Σκηνικά: Μαργαρίτα Χατζηιωάννου
Κοστούμια: Απόλλων Παπαθεοχάρης
Μουσική: Γιώργος Δούσσος
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Νίκος Αργυριάδης
Διανομή
Νένα Μεντή, Ηλιάνα Γαϊτάνη, Γιώτα Καλλίνη, Ηλίας Λάτσης, Αμαλία Νίνου, Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης, Δημήτρης Σαμόλης.
Παραστάσεις
Δευτέρα – Τρίτη: 21.15
Διάρκεια: 90΄ χωρίς διάλειμμα
Τιμές Εισιτηρίων: 15 και 12 ευρώ
ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ-ΑΓΟΡΑ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ:
Θέατρο Αποθήκη Σαρρή 40, Ψυρρή. Τηλ.2103253153
